Etimoloji K harfi ile ... I

kabala tevrat’ın mistik yorumlarına ilişkin Musevi gelenekleri < İng. cabbala Musevi tasavvufu < qabbala alınmış olan şeyler, gelenek < qıbbēl alma kabul etme (Ar. qabūl benimseme < # qbl 1. Ön tarafa dönme, yaklaşma, karşılaşma, 2. Birinin önderliğini kabul etme, benimseme, katılma, içine alma, konukseverlik gösterme) < Akad. qubbulu kabul etmek, almak, onaylamak. ŞİMŞEK

kabala ~ İng. cabbala Tevrat'ın mistik yorumlarına ilişkin Musevi gelenekleri ~ İbr. ḳabbālāh קבלה alınmış olan şeyler, gelenek< İbr. ḳibbēl קבל alma, kabul etme → kabul . NETS

kabir: (kubur) qabbirum. Cenaze ile ilgili kişi.: a/a₂-bi-gal₂. Akkad. quburum: kabir, mezar, hücre. Ki-şur₂. SNAX

kabir, -bri    Ar. ®abr . Mezar, sin. Türkçe Sözlük 

kabir / kabr ~ Ar.  ḳabr قبر #ḳbr gömme, çukur, mezar < Ar.  ḳabara قبر gömdü

● Karş. Akad.  ḳabru/ḳubūru (kabir). NETS

kabir/kabr- mezar < Ar. qabr mezar < # qbr gömme < Akad. qabru(m) kabir, mezar > Akad. qebēru(m) , Asur. qabāru gömmek, defnetmek, gizlemek, ölüm nedeniyle kaybetmek. İbr. qavar, Sür. qebar, Uga. qbr gömmek, defnetmek, Fen.  qbr. ŞİMŞEK

kabul alma, benimseme < Ar. qabul benimseme < # qbl ön tarafa dönme, yaklaşma, karşılaşma, birinin önderliğini kabul etme, benimseme, katılma, içine alma, konukseverlik gösterme < Akad qubbulu kabul etmek, almak, onaylamak. Şimşek

kabul Ar. ḳabūl قبول  #ḳbl alma, benimseme < Ar. ḳabila قبل 1. yüz yüze geldi, yüzünü döndü, yüzleşti, 2. aldı, benimsedi. NETS

kaburga gab, gaba (Süm.);

gaba  "Brust"  irtu.  (s. sila₄-gaba) .  "t'avoir fait reculer(?)") .  uš₁₂ gaba-ba gar-a . ("déposant le fiel sur sa (la Terre)  poitrine") . ("breast") .  GABA (Sümerogramm  "Brust"?) . SUZE

gaba:  breast; chest; side (of a field or mountain) (ga, 'milk', + ba, 'to give') . SULE

gaba (821x: ED IIIb, Old Akkadian, Lagash II, Ur III, Early Old Babylonian, Old Babylonian, Middle Babylonian, 1st millennium, unknown) wr. gaba "breast, chest; frontier" Akad. irtu. SSED

gaba "Brust" irtu

gaba : göğüs, meme, sine, bağır. Akad. irtum. SNAX

kaburga    Moğ.   (kabu'rga)  anat. Eğe kemiklerinin oluşturduğu kafes: BTSÖ

kaburğa : göğüs yan kemiklerinin heyet-i mecmuasi, altı kemük. — Rippe, sämmtliche Brustknochen, sechs Rippenknochen. ÇAOS

gaba  wr. gaba "breast, chest; frontier" Akad. irtu . TPSD

qaba : iyrik. irik. gobud. kötük. qatutka. bədəxlaq. opuzka. obuz. şişik. çətin. qatı.  qapurqa: qaburqa. əyəkü. əyəği. hər heyvanın əyəğisi. əyə qəmiği. yan.çadırın yanı. DLDS

kaburga [Kıp.]  kabırğa/kaburğa göğüs kafesini oluşturan kemikler Moğ. ḳabirga(n) yan, yamaç, döş < Moğ. ḳabirga- yanaşmak, yaklaşmak < Moğ. ḳabi yan→ kavra-. Eski Asya Türkçesinde kaydedilmemiş olan sözcük Moğolcadan alınmış veya Moğolca ile ortak bir kökten türemiş olabilir. NETS

kaburga ‘Eğe kemiklerinin oluşturduğu kafes’. Moğ.; kabirga, kabisun, xabirxa, kabirga, kabırga

                kaburga (Çağ., Kmk.)

    kabırğa (Blk., Krç., Bşk., Kzk., Kırg., TatK.)

                gabırğa (Az.)

                gapırğa (Trkm.)

                kaburğa (Özb.)

                kovurga (Uyg.)

                h,abırga (Hak.)

    h,abarga, h,abırga (Yak.). TUGÜ

kaburga ‘eğe kemiği’ Tkm. gapırga.- Bşk. kabırga.- KKlp. kabırtka, kawırtka. Kara Kalpakça kabırtka biçiminin –t-‘si sonradan türemiştir. Kzk. kabırga.- Krg. kabırga. Özb. kovurga. Alt., Tel., Şor., Sag. kabırga < Moğ. qabirga ‘les cotes supérieures, de devant’. Moğolcada qabirğa yanında qabisun biçimi de kullanılır. Türkçe kaburga’nın kabur-ga diye açıklanması yanlıştır. Özbekçeden Tacikçeye qaburya olarak geçmiştir. Türkçede kaburgaya eğe (< eye < eyegü= adı da verilir. EREN

kaburga    Moğ. a. (kabu'rga) 1. anat. Eğe kemiklerinin oluşturduğu kafes. 2. Eğe (I). 3. den. Gemilerde dış kaplamanın dayandığı iskelet.  Türkçe Sözlük 

irtu  [GABA :] chest, breast
ina irti toward, against ; ina irtīšunu toward them ; ina irti PN to (meet) PN ; innir(i)tē šarri māt Aššur against the king of Assyria ana irti to(ward) ; ana irtīya to(ward), against me ; innirti : against , towards ; kabra irti : burly , stalwart , stocky , sturdy ; malê irti : success , courage , heroic spirit , bravery , valiance , gallantry ; ša-irti (1) : an infant at the breast , a nurseling / nursling , a suckling ; ša-irti (2) : a pectoral , a breast-plate ;

See also : irtu, tulû, irtu nê ' u *, siriam

Comparison with other Semitic languages :

Proto-Semitic : *ʾirat

Ugaritic : ỉrt    «lung AKDI

kadem / kadim < Ar. qadem ön, öncelik, adım < # qdm önden gitme, önce olma, öne geçme, daha eski olma, adım atma < Akad. qadmu geçmiş, eski zaman > Fen qadm. Şimşek

kadem Ar. ḳadam قدم  #ḳdm 1. adım, ayak, 2. ön, öncelik. NETS

kadim Ar. ḳadīm قديم  #ḳdm eski. NETS

kadmiyum ~ Ylat. cadmium bir element ☼ 1817 Friedrich Strohmeyer, Alm. kimyacı. ~ EYun kadmeîa καδμεῖα Thebai kenti yakınında çıkan bir kurşun minerali, kalamin < öz Kadmos Thebai kentinin kurucusu olan efsanevi Fenikeli. NETS

kak[-mak gag (Süm.) geçirmek. Türk Dili KAK (GAK) kakmak (umum Türk)

tag (Süm.) takmak. Türk dili TAK (TAG, TAH) kakmak, saplamak, birleştirmek. Olcas

kak-mak ETü kakı-. NETS

tag wr. tag "to touch, take hold of; to bind; to attack" Akad. lapātu; rakāsu. TPSD

gag (Süm.) kazık, takoz, kama, mandal, ok başı, kanca, çivi, çubuk. SNAX. tag (Süm.) vurmak mahašum. SNAX

^(ĝiš)kak "Pflock", "Nagel", metallener. Nagel. SUZE

kakule ~ Ar. ḳāḳulla ͭ قاقلّة sıcak ülkelerde yetişen bir baharat, elettaria cardamomum ~ Aram. ḳāḳūlā קקולא ~ Akad.   ḳāḳullu.  NETS

kakule    Ar. ®¥®ulle  a. bit. b. 1. Zencefilgillerden,  sıcak iklimlerde yetişen güzel kokulu bir bitki (Elettaria cardamomum). 2. Bu bitkinin bahar olarak kullanılan tohumu. Türkçe Sözlük 

kuimmu ; cardamom. AKDI

kakule sıcak ülkelerde yetişen bir baharat, Elettaria cardamomum < Ar. qaqulla kakule, Aram. qaqulla < Akad. qāqullu kakule. Şimşek

kalag/ kalın  (Süm.); kalın.  kal-ga

kalag wr. kal-ga; kalag; kal-la "(to be) strong, powerful, mighty; to reinforce; to provide for" Akad. dannu; kubbû. SSED

kalag / kala(-ga) : kuvvetli, güçlü (olmak), güçlendirmek, tamir, onarım, bağlamak. Akad. dannum kubbum. SNAX

kala.g "mächtig, "to be/make strong, to strengthen", stark

kalın; [ETü] kalın yoğun, birikmiş, kalabalık. < ETü kal- birikmek +In → kal- NETS

kalın : yoğan (yoğun) : azim, cesim — Gross, dick. ÇAOS

kalag : kalıng. Kalın, kalabalık, çok, sürü, kesif, sayısız, sık, pek kalabalık, koyu. To be strong, to be vigorous, to have power, machtig, stark. STDT

gali      : kalın, Türk Adl.Etim.Söz.Hadi

dannu  [KALAG : ]

1) strong, powerful , socially elevated / of high degree ; 2) stable ; see opposite anšu ;

Cf. danānu. AKDI

kalın    

(I) sf. 1. Cisimlerde uzunluk ve genişlik dışında üçüncü boyutu çok olan (cisim), ince karşıtı . 2. Enli ve gür (kaş). 3. Yoğun, akıcılığı az olan: Kalın bir sis tabakası. 4. Etli, dolgun 5. Pes (ses). Türkçe Sözlük 

kalbur / kırba; gırbal, galbır, elek < Ar. ğırbāl/ ğırbÎl / elek <(Nişanyan’a göre Lat. corbula seyrek örülmüş küçük sepet < Lat. corbis), Lat. cribrum < Ar. ğırbal < Akad. arballu(m) kalbur < Aram. ‘arbela > ? > Lat. cribellum > İtal. crivello, İsp. garbillo kalbur, elek ← gırbal . Akadca gigurbalu bir çeşit seper < Süm. ŞİMŞEK. 2007

Akad. gigirdu bir sepet < Süm. GİGURDA bir sepet, Akad. gigirrum bir çeşit sepet < Süm . GİGUR sandık, sepet, varil benzeri kap, bir hacim ölçüsü birimi. Gırbal kelimesi bir grup akadca kelimeden birinden veya köken olarak da Sümerceden gelmektedir. ŞİMŞEK. 2007

kalbur, girbal, ilik — Sieb. | ilikci : elek yapan, kalburcı. — Siebmacher. ÇAOS

kalbur    Ar. ¦irb¥l. (< Ar. gırbâl) kalbur. Tahıl ve başka iri taneli maddeleri elemek için kullanılan büyük delikli veya seyrek telli elek. Türkçe Sözlük 

kalbur   Fr. Crible  BSTS / Tıp Terimleri Kılavuzu 

kalbur/ ğalbır  1391 ğırbal . 1680 ğırbil/ğılbar/ḳalbır ~ Ar. ġirbāl/ġirbīl غربال/غربيل #ġrbl elek ~ Lat. crībrum a< Lat.  cernere, crē- seçmek, elemek → kriter

● Arapça sözcükte /r/ dissimilasyonu, Türkçede ise metatez görülür.

kırba  ~ Ar.  ḳirba ͭ/ḳirrāba ͭ قربة #ḳrb su tulumu. NETS

kale ~ Ar. ḳalˁa ͭ قلعة #ḳlˁ hisar, kale, müstahkem yer  = OFa.  *kalak ~ Akad. kalakku.  NETS

kale    Ar. ®al¤a  1. tar. Düşmanın gelmesi beklenilen yollar üzerinde, askerî önem taşıyan şehirlerde, geçit ve dar boğazlarda güvenliği sağlamak için yapılan kalın duvarlı, burçlu, mazgallı yapı, kermen. 2. Satranç tahtasının dört köşesine dikilen, tahtanın bir tarafından diğer tarafına kadar düz olarak boş hanelerde gidebilen kale biçiminde taş. 3. mec. Genellikle bir düşüncenin savunulduğu, sürdürüldüğü yer. 4. sp. Takımla oynanan bazı top oyunlarında topun sokulmasına çalışılan yer.  Türkçe Sözlük 

kale : kurğan : hisar — Festung. ÇAOS

kalakku  [KI.LÁ : ,TÚL.(LÁ) :]  (n. m., pl. fem., ) excavation, trench ; pit (canal-bed, field...) and its spoil ; underground store, silo (for grain, straw...). AKDI

kale    Ar. ®al¤a  1. tar. Düşmanın gelmesi beklenilen yollar üzerinde, askerî önem taşıyan şehirlerde, geçit ve dar boğazlarda güvenliği sağlamak için yapılan kalın duvarlı, burçlu, mazgallı yapı, kermen:  2. Satranç tahtasının dört köşesine dikilen, tahtanın bir tarafından diğer tarafına kadar düz olarak boş hanelerde gidebilen kale biçiminde taş. 3. mec. Genellikle bir düşüncenin savunulduğu, sürdürüldüğü yer. 4. sp. Takımla oynanan bazı top oyunlarında topun sokulmasına çalışılan yer. Türkçe Sözlük 

kale   Alm. Festung, Fort 

(Mimarlık) Halk ile askerin düşman saldırısına karşı sığındıkları, kalın ve yüksek duvarlarla çevrili yapı. kale bedeni, hisar, kale korkuluğu, mazgal, içkale, mazgal siperi. Türkçe Sözlük

kale   İng. citadel . Eski çağlarda, insanların ve askerlerin, içine kapanıp yağıya karşı direnmeleri için kurulan yüksek ve kalın duvarlı, kuleli, burçlu ve mazgallı büyük yapı.

Türkçe Sözlük

kalp1 ~ Ar.  ḳalb1 قلب #ḳlb yürek = Akad.  ḳablu.     NETS

kalp yürek < Ar. qalb yürek, kalp < Akad. qablu orta, qablum, qablium merkez, Akad. gerbu, qarbum merkez, iç, içeri, iç kısım, iç organlar, bağırsaklar. Şimşek

kalp, -bi     Ar. ®alb 

(I) a. 1. anat. Göğüs boşluğunda, iki akciğer arasında, vücudun her yanından gelen kanı akciğerlere ve oradan gelen temiz kanı da vücuda dağıtan organ, yürek. 2. Kalp hastalığı: Kalpten öldü. 3. mec. Sevgi, gönül. 4. mec. Bir ülkenin, bir kuruluşun işleyiş, yönetim ve varlığını sürdürme bakımından en önde gelen yeri. 5. mec. Duygu, his. Türkçe Sözlük 

kalb  : bal : asel, engübin, şehd, cenah, yürek,— Wachs, Honig; Flügel; Herz. ÇAOS

kanal ~ Fr. canal su yolu, ark, su ulaşımı için yapay nehir / Ven.  canál su yolu, ark, kanal ~ Lat.  canalis su yolu, ark < Lat.  canna su yolu, su borusu +alis ~ Eyun.  kánna κάννα su borusu ~ Akad.  qanū 

● Nihai kökeni bir Sami dilidir. Karş. İbr.  ḳānah, Ar.  ḳanā ͭ ("su kanalı, ark, boru"). NETS

kanal    Fr. canal 

a. 1. Bazı bölgeleri sulamak, kurutmak amacıyla veya gemilerin işlemesine elverişli, insan eliyle açılmış su yolu: Süveyş Kanalı. Panama Kanalı. 2. Telefon, telgraf, televizyon vb. araçlarla iletişimi sağlayan yol, hat. 3. Tahtanın liflerine dik yönde açılan kırlangıç kuyruğu biçimli girinti. 4. anat. İçinden damar, sinir veya bir sıvı geçen yol. 5. coğ. İki kıyı arasındaki dar ve derin deniz: Mozambik Kanalı. Türkçe Sözlük 

kanal : tireci : lağm, su yolu. — Wasserweg. ÇAOS

kanal   İng. channel 

Dağıtımı yapılan bir mal ya da değerin izlediği olağan yol ya da yön.  BSTS

qanu: tube, pipe.TASD

qanû gi "Rohr" . SUZE

kanal 1. ‘içinden su akıtmak için toprağı kazarak yapılmış açık oluk, ark’. 2. ‘gemilerin işlemesine elverişli, insan eliyle açılmış su yolu’ < İtal. canál ‘channel’. Kanalet: ‘sulama kanalı, küçük kanal’ < Fr.  canalette. EREN

kanasta ~ İsp. cañasta 1. hasır sepet, 2. bir iskambiloyunu ~ Eyun. kánastron κάναστρον hasır sepet < Eyun.  kánna κάνναkamış, kargı ~ Aram.  ḳanyā קניא = Akad.  ḳanū = İbr.  ḳāne קנ )

● Eyun.  kanōn (çıta, cetvel) ve Lat.  cancellus (parmaklık) muhtemelen aynı Sami kökünden alınmıştır. NETS

kanasta    İsp. canasta a. Bir tür kâğıt oyunu.

Türkçe Sözlük

kanasta < İsp. canasta hasır sepet, bir iskambil oyunu < EYun. kanistron kasır sepet < kana hasır < EYun. kanna kamış, saz Aram. qanyā < Akad. qanū < Süm. gi kamış, bambu benzeri şey > İbr. qānu kamış, hasır, EYun. kānnabis, Lat. canna, canistrum, İtal. canestro sepet, İtal. canna kamış. Şimşek

kapkacak kabkagag (Süm.);

kabkagag : mayiler koymaya mahsus bir kap.. Vessel. Kap kacak. STDT

kabkagag Sümerian ‘mayiler koymağa mahsus bir kap’ (EDSz.71). kagag ‘mayileri koymağa mahsus bir kap’ (EDSz.67); ka ‘a vessel’ (EHG.94), kab id. (EHG,947) vs Turkish kapkaçak ‘kap kaçak’ (PdD.3925) Mf. Cn. 3a, 11); kapkaç ‘kap kaçak’ (TTS,IV,2148); kakaça ‘içine akarlar konan kap; kapkaçak ’(DLT,III,211,238); ka ‘kap, zarf (mayi icin)’ (DLT, 407); ‘kap, tabak’ (KBI, 2552), kap,‘kap...,zarf...’(DLT,I,195);   kaça ‘kap’ (DLT,III,238). see qabır, küp, kübür, qolqab, qabuk, qaplaq. HMHubey—Akkadian-Turkic-A Version_1a

kabkul wr. ^ĝeškab₂-kul; ^ĝeškab_2-ku; kab₂-ku; ^kuškab₂-kul; kab₂-kulx(BAL); ^ĝeškab₂-kulx(BAL); ^ĝeškab₂-ku₅ "a container" Akad. kabkūru. SSED

kabkuru a leather container. TASD

kap, -bı      1. İçi gaz, sıvı veya katı herhangi bir maddeyi alabilen oyuk nesne. 2. Kap kacak. 3. Türlü şeylerin taşınması veya saklanması için kullanılan torba, kılıf, çanta, sepet, sandık vb. 4. Kapak, cilt. Türkçe Sözlük 

kap [ETü] kap1bir tahıl ölçeği ~ Saka kaba bir tahıl ölçeği, çanak (= Sogd.  kapç/kapçē/kapçīk~ İr

● Geç Babil kaynaklarında ve Tevratta görülen Aram./İbr. ḳab (bir tahıl ölçeği) MÖ 6. yy dolayında Eski Farsçadan Ortadoğu kültürlerinegeçmiştir. Ar. ḳabb > oyun. kábos  (4 litreye eşdeğer tahıl ölçüsü) Aramiceden aktarılmıştır. Eski Türkçe kap2(torba, çuval, zarf) sözcüğünün ayrı kelime olduğu kabul edilmelidir. NETS

kapkacak : zarf, gilaf, perde. — Hülle, Scheide, Vorhang. ÇAOS

kap kacağ (hlk.) ‘tencere, tava vb. Mutfak eşyası’ TUGÜ

karat/ kırat < Fr. carat kuyumculukta kullanılan tartı birimi < Ar. qirat < Ar. xarrūp, Fa. xarnūb keçiboynuzu < Akad. harūbu, harūpu harnup (ağacı) < Akad. qarnu, qannu boynuz, İng. carob keçiboynuzu, carat kırat, karat, İtal. carati, carato, İsp. quilate, EMıs. kr.ty boynuz, İbr. kãrãn, Ar. karnu (boynuz?).

Harnup bitkisinin tohumları özellikle kuyumculukta ölçü birimi olarak kullanıldığı için, karat kelimesi harnup adından gelmektedir. Avrupa dillerine Arapça vasıtasıyla geçmiştir. Şimşek

karat Fr. carat elmas ve değerli taşlarda tartı birimi ~ Ar. ḳirāt قرات NETS

kırat Ar. ḳirāt قرات 1. keçiboynuzu çekirdeği, 2. değerli taşlar ve madenlerde kullanılan bir tartı birimi ~ EYun. kerátion κερ. NETS