Utu-hegal'in Zaferi (The victory of Utu-ḫeĝal)

Utu-hegal'in Zaferi

http://etcsl.orinst.ox.ac.uk/cgi-bin/etcsl.cgi?text=c.2.1.6&display=Crit&charenc=gcirc#

Son Lagaş kralı olan Namnahani / Namhani zamanında isyan eden IV Uruk Sülalesi'ne mensup bir prens olan Utuhegal, (M.Ö. 2500'ler) güneydeki bütün şehirleri ele geçirmiş, ardından ordusu ile kuzeye yürüyerek Guti'lerle savaşmış ve onların hakimiyetine son vermiştir.  Sümer Kral Listesine göre 7 yıl 6 ay 15 gün hüküm sürmüş, ardından Ur'daki valisi olan Ur-Nammu isyan ederek Utuhegal'i tahttan indirmiştir.

Guti ülkesi, Elam (İran  platoları ) ile Mezopotamyayı ayıran Zağros dağlarının etekleri arasındadır. 

Utuhegal’in zafer yazıtında Gutium halkından “yılan, tanrılara saldıran, hükümdarlığı Sümer ülkesinden söküp uzak topraklara götüren, ülkeye haksızlık ve şiddet getiren dağ akrebi” diye sözedilir.

^{1. d}en-lil₂ gu-ti-um^ki muš-ĝiri₂ ḫur-saĝ-ĝa_2: Tanrı Enlil, dağın yılanı ve akrebi (olan) Guti ülkesinin

2. lu₂ a₂ zig₃(source: NAM)-ga diĝir-re-e-ne: kolunu tanrılara karşı kaldıran/ tanrıların düşmanı olan
3. lu₂ nam-lugal ki-en-gi-ra₂ kur-še₃ ba-de₆-a: Sümer krallığını yabancı ülkeye alıp götüren 
4. ki-en-gi-ra₂ niĝ₂-a-erim₂ bi₂-in-si-a: Sümer’i düşmanlıkla dolduran
5. dam tuku dam-ni ba-an-da-kar-ra: karısı olandan karısını çekip alan / kaçıran
6. dumu tuku dumu-ni ba-an-da-kar-ra: çocuğu olandan çocuğunu çekip alan / kaçıran
7. niĝ₂-a-erim₂ niĝ₂-a₂-zig₃ kalam-ma mi-ni-in-ĝar-ra: ülkede düşmanlık ve ayaklanma çıkaran (Guti ülkesinin)
8. ^den-lil₂ lugal kur-kur-ra-ke_4: ülkelerin kralı olan tanrı Enlil,
9. mu-bi ḫa-lam-e-de_3: (Guti ülkesinin) adının yokedilmesini  buyurdu.
10. ^dutu-ḫe₂-ĝal₂ nitaḫ kalag-ga lugal unug^ki-ga: (bunun için) Erek’in / Uruk'un kralı, güçlü adam Utuhegal'e

11. lugal an ub-da 4(LIMMU₅)-ba lugal dug₄-ga-na nu-gi₄-gi₄-da: (dünyanın) dört bucağının kralı, kimsenin karşı çıkamadığı
12. ^den-lil₂ lugal kur-kur-ra-ke₄ a₂-bi mu-da-an-aĝ_2: bütün ülkelerin kralı olan , güçlü adam Enlil, emir verdi.
13. ^dinana nin-a-ni mu-na-an-ĝen šudu₃ mu-na-ša_4: (bunun üzerine) o (Utuhegal) kraliçesi İnanna’ya gitti ve yakardı;
14. nin-ĝu₁₀ piriĝ me₃ kur-kur-da du₇-du_7: “kraliçem, bütün yabancı (ülkelere) saldıran savaşın dişi aslanı
15. ^den-lil₂-le nam-lugal ki-en-gi-ra šu-ba gi₄-gi₄-de_3: Enlil bana krallığı Sümer’e geri getirme buyruğu verdi
16. a₂-bi mu-da-an-aĝ₂ a₂-taḫ-ĝu₁₀ ḫe₂-me-en: (bu işte) benim yanımda ol/ desteğim sen ol, gücünü/kolunu ver/ kol ver.."
17. ugnim lu₂-kur₂-kur₂-ra ki ḫe₂-[…]-us₂-us_2: yabancı / düşman orduları / birlikleri izleyip, takip etti 
18. ti-ri₂-ga-a-an lugal gu-ti-um^ki-ke_4: Guti ülkesi kralı Tirigan,
19. ka-bi ba-ši-ba lu₂ nu-mu-ši-e_{3: "kimse bana karşı çıkamaz" diye konuşup,
20.} ^id₂idigna gu₂ 2-a-ba bi₂-in-tuš: Dicle’yi ve denizin 2 kıyısını ele geçirdi
21. sig-še₃ ki-en-gi-ra₂ {gana₂} { ĝiš} bi₂-keše_2: Sümer’deki aşağı tarlaları kapattı/ ele geçirdi.
22. igi-nim-še₃ ĝiri₃ i₃-keše_2: yukarıdaki / yaylalardaki yolları kapattı/ ele geçirdi.
23. kaskal kalam-ma-ke₄ u₂ gid₂-da bi₂-in-mu_2: ülkenin kervan yollarını yaban otlarına büründürdü. 
24. lugal ^den-lil₂-le a₂ šum₂-ma: Enlil’in güç bahşettiği / verdiği, 
25. ^dinana-ke₄ šag₄-ge {šag₄ kug-ge} pad₃-da: tanrıça İnanna’nın gönlünde seçtiği, 
26. ^dutu-ḫe₂-ĝal₂ nitaḫ kalag-ga unug^ki-ta mu-ši-e_{3: güçlü adam, kral Utuhegal,  Erekten /Uruk'tan çıkarak ona (Tirigana)} savaşa gitti.
27. e₂ ^diškur-ka ĝiš bi₂-du_3: tanrı İşkur’ un tapınağına ulaşarak ona adak sundu. 
28. dumu iri-na-ke₄-ne gu₃ mu-ne-de₂-e : (ve) şehrinin halkına (şöyle)  konuştu:
29. gu-ti-um^ki den-lil₂-le ma-an-šum₂ nin-ĝu₁₀ ^dinana a₂-taḫ-ĝu₁₀-um: “Enlil bana Guti ülkesini verdi, kraliçem İnanna yandaşım olacak
30. ^ddumu-zid-ama-ušumgal-an-na-ke₄ nam-ĝu₁₀ bi₂-dug_4: yazgımı Dumuzi’nin sorumluluğuna verdi benim kaderimi söyledi
31. ^dgilgameš₃ dumu ^dnin-sumun₂-na-ke₄ maškim-še₃ ma-an-šum_2: Ninsun’un oğlu Gılgamış’ı maşkim / bakıcı / güvenlik görevlisi olarak verdi".
32. dumu unug^ki-ga dumu kul-aba₄^ki-ka šag₄ ḫul₂-la ba-an-ĝar: Erek / Uruk yurttaşları (ve) Kullab’ın (Uruk'’un bir bölgesi) yurttaşları neşeyle doldular.
33. iri-ni lu₂ dili-gin₇ eĝer-ra-ni ba-ab-us_2: kentinin (insanları) tek bir adam gibi onu izledi (ve) o
34. zu₂ keše₂ igi bar-ra si bi₂-sa_2: Gözden geçirdiklerini toplayıp düzenledi. / (onların arasından) seçtiği / topladığı taburları yönetti.
35. e₂ ^diškur-ka zig₃-ga-ni: İşkur’un tapınağından ayrıldı / yükseldi..
36. ud 4(LIMMU₅)-kam-ma naĝ-su {^id₂EN-URU₃-ĜAL₂-ka} {gu₂ ^id₂ERIN₂.NUN.NA-ka} ĝiš bi₂-du_3: dördüncü günde Enurugal/ Erinnunna  (ırmağının) nagsu’sunda bir adak sundu
37. ud 5-kam-ma barag {i₃-li₂-tab-be₄-e-ka} {i₃-li₂-tap-pe₂-e-ka} ĝiš bi₂-du_3: beşinci günde tanrıça İlitabba’nın kutsal mekanında bir adak sundu.
38. ur-^dnin-a-zu na-bi-^den-lil₂ šagina ti-ri₂-ga-a-an: Tirigan'ın generalleri Ur-Ninazu ve Nabi-Enlil'i
39. ki-en-gi-še₃ kiĝ₂-gi₄-a in-gi₄-gi₄-eš₂-a in-dab₅-dab₅ {šu-ba ĝiš i₃-ĝar} {ĝiš šu-na mi-ni-ĝar}: (ki onları Tirigan) Sümer'e elçi olarak göndermişti, onları tutsak aldı (ve) ellerinin üzerine tahta sopalar koydu./ ellerini tahtalara kenetledi.
40. barag {i₃-li₂-tab-be₄-e-ka} {i₃-li₂-tap-pe₂-e-ka} zig₃-ga-ni: İlitabba’nın bölgesinden  ayrıldıktan sonra
41. ud 6-kam-ma ^kakarkara^ki-ka ĝiš bi₂-du_3:  altıncı günde o (Utuhegal) Karkara’da (Gutium ülkesinde tanrı İşkur'un tapınağında) bir adak sundu.
42. ^diškur-ra mu-na-an-ĝen šudu₃ mu-na-ša_4: İşkur’un huzuruna gitti (ve) ona yakardı:
43. ^diškur ^ĝištukul ^den-lil₂-le ma-an-šum₂ a₂-taḫ-ĝu₁₀ ḫe₂-me-en:  "İşkur, Enlil bana silah verdi, bu işte benim yanımda ol / benim yardımcım sensin "
44. šag₄ ĝi₆-ba-ka […] im-ma-an-zig_3: tam o gece, …, o (Utuhegal) Utu’ya gitti (ve) ona yakardı

 45. igi-nim adab^{ki: Adab'ın yukarısında/ yaylalarında}

46. ^dutu e₃^?-[X] mu-na-an-ĝen šudu₃ mu-na-ša_4: Tanrı Utu’nun türbesine.. huzuruna gitti (ve) ona yakardı

47. ^dutu gu-ti-um^ki den-lil₂-le ma-an-šum₂ a₂-taḫ-ĝu₁₀ ḫe₂-me-en: "Utu, Enlil bana Guti ülkesini verdi. (bu işte) benim yanımda ol/ sen benim yardımcımsın"

48. ki-bi bar gu-ti-um^ki ĝiš mu-na-bar: o yerde Guti ülkesi kendi kuvvetlerini topladı,

49. erin₂ mu-na-laḫ_5: (ve)  ona karşı askerlerini gönderdi.

50. ^dutu-ḫe₂-ĝal₂ nitaḫ kalag-ga šagina-bi aga₃-kar₂ im-mi-sig_10: güçlü adam Utuhegal onları yendi ve onların generallerini / şakkannak’larını tutsak aldı
51. «cagina-bi» ud-ba ti-ri₂-ga-a-an lugal gu-ti-um^ki dili-a-ni ĝiri₃ ba-da-an-kar: Sonra Guti ülkesi kralı Tirigan tek başına (Guti ülkesine doğru) kaçtı.
52. ki zid-ni ba-da-an-kar-ra dab₄-ru-um^ki-ma ba-an-sag_9: sığındığı Dubrum’da iyi muamele gördü.
53. lu₂ dab₄-ru-um^ki-ma-ke₄ ^dutu-ḫe₂-ĝal_2: (fakat) Dubrum’un adamları / halkı  Utuhegal'in

54. bar lugal ^den-lil₂-le a₂ šum₂-ma i₃-me-a i₃-zu-a-ke₄-eš: Enlil’in güç bahşettiği kral olduğunu bildikleri için

55. ti-ri₂-ga-a-an-ra šu nu-ni-ba: Tirigan’ı serbest bırakmadılar

56. lu₂-kiĝ₂-gi₄-a ^dutu-ḫe₂-ĝal₂ ti-ri₂-ga-a-an u₃ dam dumu-ni dab₄-ru-um^ki-ma mu-un-dab_5: Utuhegal’in elçisi Tirigan (ve) ailesini Dubrum’da tutsak aldı

57. šu-na ĝiš bi₂-ĝar igi-na tug₂ bi₂-si: onların ellerinin üzerine uzun “sopalar” koydu (ve) onun gözlerini bağladı

58. ^dutu-ḫe₂-ĝal₂ igi ^dutu-še₃ ĝiri₃-ni-še₃ mu-nu₂ gu₂-na ĝiri₃ bi₂-gub: (ondan sonra) o (Tirigan) Utuhegal’in huzuruna getirildi, kendisini Utuhegal’in ayaklarının önüne attı ve o (Utuhegal) ayağını onun boynuna koydu. (sonra o) secde etti, ve

59.  gu-ti-um^ki muš-ĝiri₂ ḫur-saĝ-ĝa_2: dağın yılanı ve akrebi (olan) Guti ülkesini

60. ki-in-dar-a bi₂-naĝ X […] X ĝiš bi₂-X: kendi topraklarından (?) çıkardı

61. X ma₂-gid₂ zag-ba im-ta-ĝar: ..??

62. nam-lugal ki-en-gi-ra šu-ba im-mi-gi_4: (ve böylelikle) krallık Sümer’e geri döndü.

Bu yazıt ve blogda yer alması planlanan bunun gibi daha birçok Sümer ve Akad yazıtında dikkati çeken ve önemli olan ey şudur;

Sümer ve Akad'da (Mezopotamya'da) "tanrılar" ; krallık, rahiplik ve din gibi kurumları kurarak, seçtikleri kişilerle büyük kitleleri yönettiler / yönlendirdiler. İnsan nüfusunu kontrol altına aldılar. İnsanları / toplulukları, çeşitli klanlara / boylara / aşiretlere ayırarak / bölerek, kendi aralarındaki mücadele ve kaprislerinde, insanlardan oluşan takipçilerini savaşlarında kullandılar ve onları kendi aralarında savaştırdılar. 
Tanrılarla işbirliği yapanlar, onlar tarafından seçilerek hükümdarlık verilenler / sülaleler kendilerini onlar yerine koyarak, onlardan güç aldıklarını, görevlendirildiklerini öne sürerek toplumları gütmeye / yönetmeye  ve savaştırmaya devam ettiler. 

Aslına bakılırsa Mezopotamya / Orta doğu tarihi bir “savaşlar-çatışmalar- maniplasyonlar” tarihidir,  ağıtlar / acılar tarihidir.  Bugün de olduğu gibi…