Yıl Adları /Gudea Kraliyet Yıllıkları

Kraliyet Yıllıkları / Yıl Adları

Mezopotamya’da tarihlerin tesbiti;

Mezopotamya’da meydana gelen olayların tarihlendirmeleri (çok az farklarla da olsa yaklaşık olarak) aşağıda belirtilen unsurlardan faydalanılarak yapılabilmiştir;

a)      MÖ. 3000’lerden itibaren tutulmaya başlayan kral listeleri,

b)      Yıl Adı Listeleri (Agadeli Sargon’dan Birinci Babil sülalesi’ne kadar her yıla bir “ad” vererek yapılan tarihlemedir) ,

c)       Limmu Listeleri (Asurluların her yıl seçtikleri resmi memur isimlerinin senelere verilmesi),

d)      Tarihsel Günlemler,

e)      tarihsel eş zamanlamalar,

f)       bina yazıtları vs. temel alınarak,  

Mezopotamya’da tarihlerin tahmin edilmesi mümkün oldu. Aşağıda Yıl Adı Listeleri ele alındı.

Yıl Adları

Sümer ve Akad gibi kadim medeniyetler yılları adlandırırken, o yıl içinde vuku bulan çok önemli bir olayı, örneğin bir tapınak yapıldığı yıl, önemli bir savaşın yapıldığı yıl, önemli bir kanalın kazıldığı yıl vb. gibi  bir savaşı, kralların tahta çıktıkları  tarihleri  veya önemli bir memurun atandığı  tarihi referans aldılar ve yıl adı listeleri oluşturdular. MÖ. 3000’lerden itibaren kral listeleri, yıl adı listeleri oluşturulmaya başlandı. Örneğin Şuruppak’taki yerel görevlilerin adları yıllara ad olarak verilirdi. Daha sonra bu sistem Asur’da da kullanıldı . Asurlular her yıl seçtikleri resmi memur isimlerini senelere verdi (limmu listeleri).  Agadeli Sargon’dan Birinci Babil sülalesine kadar her yıla bir “ad” vererek listeler oluşturuldu. Elimize ulaşan bazı Şar-kali-şarri yıl adları, hem Babil’den hem de bir batı Sami halkı olan Amurru veya Amoritlerden bahseden ilk kayıtlardır. Şar-kali-şarri’nin kuzey Suriye’deki “Basor Dağında” yendiği Amoriler, daha sonra Babil krallığında önemli rol oynayacaklardır. (Oates, 2004)

Sargon öncesi Lagaş’ta, kralın tahta geçtiği yıl esasına dayalı bir tarihleme yapıldı. Bu sistem 2. Bin yılda Kassit sülalesinin başa geçmesiyle birlikte Babil ülkesinde tekrar kullanıma alınan ve Selefki takviminin kabulüne kadar kullanımda kaldı. Sargon’la birlikte “yıl adı”sistemi benimsendi. Buna göre, her yıl bir önceki yılın önemli bir olayının “adını” alıyordu. 

Gudea Kraliyet Yıllıkları / Yıl Adları

1	mu gu3-de2-a ensi2	Gudea’nın ensi (vali)  olduğu yıl
2	mu id2-{d}nin-gir2-su-uszumgal ba-ba-al-la	‘Ningirsu yılanı/ ejderhası’ adlı kanalın kazıldığı yıl
3	mu balag uszumgal-kalam-ma ba-dim2-ma	‘Ülkenin yılanı’ adlı davulun/ arp ? hazırlandığı yıl
4	mu {gisz}szar2-ur3-ra ba-du3-a	Şarur adlı silahın inşa edildiği yıl
5	mu nin za-bu-ka	Zabu hanım/efendi yılı
6a	mu anszan{ki} {gisz}tukul ba-sig3-a	Anşan’ın silahla vurulduğu yıl
6b	mu []{ki} {gisz}tukul ba-sig3-a	..yerin silahla vurulduğu yıl Anşan)
6c	mu an-sza-an{ki} ba-sig3-a	Anşan’ın vurulduğu yıl
6d	mu {gisz}tukul ba-sig3-a	Silahla vurulduğu yıl
7	mu {gisz}u5-szub-ba / {gisz}u3-szub-ba ba-dim2-ma	Tuğla kalıbının hazırlandığı / imal edildiği yıl
8	mu sig4 {d}nin-gir2-su-ka {gisz}u3-szub-ba ba-gar-ra	Ningirsu’nun tuğlasının, tuğla kalıbına yerleştirildiği yıl /tuğla kalıbının atıldığı yıl
9	mu sig4 {d}nin-gir2-su-ka us2-sa	Ningirsu’nun tuğlasının izlendiği yıl
10	mu e2-{d}nin-gir2-su-ka ba-du3-a	Ningirsu tapınağının inşa edildiği yıl
11	mu {gisz}gu-za {d}nansze ba-dim2-ma	Nanşe kürsüsü/tahtının  hazırlandığı yıl
12	mu e2-{d}ba-ba6 ba-du3-a	Tanrıça Bau tapınağının inşa edildiği yıl
13	mu nin-dingir-{d}[]	Tanrıça hanım/ rahibelik….yıl
14	mu szita2 sag-ninnu / sag-50 {d}nin-gir2-su-ka ba-dim2-ma	Ningirsu’nun Şita, Sagninnu silahının hazırlandığı yıl Ningirsu’nun elli başlı silahının yapıldığı yıl
15	mu e2-{d}nin-dar-a ba-du3-a	Nindar tapınağının inşa edildiği yıl
16a	mu mi-i3-tyum sag-ninnu / sag-50 ba-dim2-ma	Mitum, Sagninnu silahının hazırlandığı yıl Elli başlı mitytyum silahının yapıldığı yıl
16b	mu {gisz}tukul ur-sag-ninnu / ur-sag-50 ba-dim2-ma	50 başlıklı Sagninnu silahının hazırlandığı yıl
17	mu id2-pirig-gim-du ba-ba-al-la	‘aslan gibi akan’ kanal (Piriggimdu) ın kazıldığı yıl
18	mu e2-{d}ga2-tum3-du10 ba-du3-a	Gatumdu tapınağının inşa edildiği yıl
19	mu lu2-mah-{d}inanna masz-e i3-pad3	İnanna’nın yüce rahibinin seçildiği yıl
20	mu e2-ba-gara2 ba-du3-a	Bagara tapınağının inşa edildiği yıl