Etimoloji D harfi ile ... I

dam¹ (Süm.) dam; koca (mutum), karı, eş (aşşatum). SNAX

dam "Gemahl(in)" . Akad. mutum, aššatu.

"Ehefrau", husband, wife": Gemahl, Gatte")

dam "Frau"

dam mah  „women of upper rank“

dam(-dam) (female personnel). SUZE

dam~ Fr. dame hanımefendi, bayan << Lat. domina [f.] ev sahibesi < Lat. domus ev, hane << Havr. *domos < Havr. *dem- .NETS

Sanskrit. dam  (husband and wife, married woman, wife). Sümer. dam (wife). The Language of the Harappans: From Akkadian to Sanskrit

ud-ba ^den-lil₂-le e₂-kur-ra dam nu-mu-na-ba-am₃ :o zamanlar Enlil’in E-kur’da eşi yoktu

e₂-a dam dumu-ni igi bi₂-in-du_{8 :} evdeki eş çocuğu gördü.

dam² [ETü] tam duvar, özellikle kerpiç duvar  [KTü] dam/tam ev, evin çatısı
 [Çağ] tam evi çatısı olan ev << ETü tam. NETS

dam PTurk. *Tām 1 roof 2 wall 3 hut (1 крыша 2 стена 3 хибара):

OTurk. tam 2 (Orkh., OUygh.); Karakh. tam 2 (MK), 1 (IM); Tur. dam 1,

3; Gag. dam ‘shed, barn’; Az. dam 1, 3; Turkm. tām 2, 3; Sal. tam 2; Khal.

dām 1 ( < Ogh.); MTurk. tam 1 (Abush.), 2 (Sangl.); Uzb. tɔm 1, 3; Uygh.

tam 2; Tat. tam 2 (КСТТ); Kirgh. tam 2, 3; Kaz. tam ‘dug-out, grave’;

KKalp. tam ‘hut’; EDAL

dam bir yapının, bir evin üzerine yapılan çoğu kiremit kaplı bölüm, toprak damlı ev, küçük ev, köy evi, ahır, Az. dam, Tkm. tām ev, oda, TatK. tam duvar, Nog. tam duvar, Kzk. tam mezar üzerine yapılan yapı, yer toprak dam, Sag. tam toprak katı. Eski Türkçeden başlayarak kullanılır. Kökenini açık olarak bilmiyoruz. Bilimsel yayınlarda Sanskrit tama- (Lat. domus) biçiminden alındığı sık sık dile getirilmiştir. Moğ. tama, Korece tam gibi biçimlerle de birleştirilmiştir. EREN

tam : dam, bina örtüsü; katra, damla. — Boden, Dachdecke; Tropfen. ÇAOS

deccal ~ Ar. daccāl دجّال #dcl İslami inanca göre kıyametten önce yeryüzüne gelecek olan sahte mesih~ Aram. daggalā דגלא kandırıcı, sahteci < Aram. #dgl דגל kandırma, görünme = Akad. dagālu bakma, görme )

● Aynı Sami kökünün Arapça eşdeğeri olan dacala. NETS

deccal    Ar. decc¥l  sf. Yalancı, fesat, dedikoducu (kimse). Türkçe Sözlük 

Deccal    Ar. decc¥l 

öz. a. din b. Dinî inanışlara göre kıyamete yakın bir zamanda ortaya çıkacak olan yalancı ve kötü yaradılışlı kimse. Türkçe Sözlük 

dagālu to see , to look , to scan , to visualize ; (Š) to show , to visualize ; (N) to be looked upon as , to belong to.  AKDI

daire < Ar. dāire(t) dönen şey, çember < Ar. dewr dönme, döndürme <#dwr < Akad. tāru(m) Asur. tuarum dönmek, geri dönmek. Şimşek

daire Arapça dwr kökünden gelen dāˀirat دائرة  "döngü, dönüş, çember, halka, teker" sözcüğünden alıntıdır. NETS

dede: ad-ad-da: dede. abi abi

ad-da-da : büyük baba, dede, ata, ecdat, soy, cet.. da-da. NETS

dede ‘büyük baba’ = ET. Dede yansıma ‘baba’

(çocuk dili) – däda (Özb).  Rus. ded ‘dede’ . TUGÜ

dad  :recorded from c.1500, but probably much older, from child's speech, nearly universal and probably prehistoric (cf. Welsh tad, Ir. daid, Czech, L., Gk. tata, Lith. tete, Skt. tatah all of the same meaning).

dada : 1920, from Fr. dada "hobbyhorse," child's nonsense word, selected 1916 by Romanian poet Tristan Tzara (1896-1963), leader of the movement, for its resemblance to meaningless babble.. ONED

                Bask                                       -     ait

               Quechua                                -   taita

               Türkçe ve Türk dilleri           -   ata

               Dakota (siyu)                         -   atey

               Nahuatl                                  -   tata

               Semiole                                  -   initati

               Zuni                                         -   taççu       

               Malta                                      -   ta

               Tagalog                                  -   tatay

               Welsh                                     -   tad

               Roumani                                -   thatha

               Fiji                                           -   tata

               Samoa                                    -   tata

Linguist ve Anlantolog Charles Berlitz Atlantis'in Esrarı, Charles Berlitz, çev. Belkıs Çorakçı, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1976

dada : dede, büyük baba, validenin büyük biraderi, pederinin pederi, validesinin pederi. — Grossvater. ÇAOS

adadda wr. ad-ad-da (Süm.) "grandfather" Akad. abi abi. TPSD

Sanskrit. dadda, Akadian da-ddu. The Language of the Harappans: From Akkadian to Sanskrit

Bkz. abla, aga, ağa, ahi,  ana, anne, baba, ata, ebe,  emmi, mama,  pap,  ümmü, ümmet, valide

delta ~ Eyun. délta δέλτα 1. Yunan alfabesinin dördüncü harfi, Δ,  2. Nil nehrinin delta harfine benzeyen ağzı~ Fen.  dlt kapı, Fenike alfabesinin dördüncü harfi = Aram. dāltā דלתא kapı, Arami/İbrani alfabesinin dördüncü harfi, ד = Akad. daltu kapı NETS

daltu door, the sluice-gate of a canal .TASD

delta. daltum.kapı. SNAX

delta < Nil nehrinin delta harfine benzeyen ağzı, deltaya benzeyen nehir ağızları < Eyun. delta < Fen. dlt kapı, Fenike alfabesinin dördüncü harfi. Aram. dālet kapı, Arami/İbrani alfabesinin dördüncü harfi < Akad. daltu(m) kapı. ŞİMŞEK

delta    Fr. delta  a. (de'lta) 1. Yunan alfabesinin dördüncü harfi (?). 2. coğ. Bir ırmağın çatallanarak denize veya göle kavuştuğu yerde oluşan üçgen biçimli ova, çatal ağız. Türkçe Sözlük 

delta   Akarsuyun göl ya da denize ulaştığı yerde çökelttiği tortul kütlesi. İng. delta  [ delta, Δ ] Kimyasal eşitliklerde tepkimenin yüksek sıcaklıklarda gerçekleştiğini belirten bir simge. Türkçe Sözlük 

daltu  [GIŠ.IG]  (n. fem.) door

Comparison with other Semitic languages :

Proto-Semitic : *dalt

Hebrew : delet  דלת

Ugaritic : dlt . AKDI

Bkz; alfa, alfabe, beta, cim,  epsilon, gama, omega, sigma, pi,

de-mek  di (Süm.); demek

di : ti. demek, to speak. STDT

di # du₁₁.g. SUZE

di [to speak]" Akad.  atwû; dabābu; qabû. TPSD

di [SPEAK] (59x: ED IIIa, ED IIIb, Old Akkadian, Lagash II, Ur III, Early Old Babylonian, Old Babylonian, unknown) wr. di "non-finite imperfect stem of dug[to speak]" Akad. atwû; dabābu; qabû. SSED.

dababu word, faculty of speech,  statement, report, rumor, lawsuit, to speek, to talk, to tell plea, v.b.  da-bi-bi TASD

dabābu  to speak, talk . AKDI

di : konuşmak, söylemek. Akad. qabum. SNAX

de- ‘Söylemek’ = ET. Ti- te.

                diy- (Trkm.)

                diå- (Yak.). TUGÜ

demek, - Söylemek, söz söylemek

dimek, - Demek, söylemek BTSÖ

de[mek [ETü]  té-söylemek << ATü *tē- . NETS

dababu word, speech, statement, report, rumor, wording, agreement, plea, complaint, lawsuit. TASD

demek, Söylemek, söz söylemek. 2. (-e) Ad vermek. . 3. Bir dilde karşılığı olmak. r. 4. Herhangi bir ses çıkarmak.  5. (-e) Herhangi bir kanıya, yargıya varmak.  6. Düşünmek. 7. Oranlamak.  8. Ummak.  9. Erişmek.. 10. Bir işe kalkışmak, yeltenmek. 11. Saymak, kabul etmek. Türkçe Sözlük 

demek bak, temek . EREN

de- ‘söylemek’ ET. ti. Tē (DLT)

                diy- (Trk)

                diä- (Yak) . TUGÜ

ĝuruš-e u₈-a diĝir-ra-am₃ di ^ĝišma₂ ki-bi ba-te. ETCSL c.6.1.07-19

kur me-luḫ-ḫaki ^na4gug niĝ₂ al di kal-la. ETCSL c.1.1.1-49C

itid zag-mu ezen ĝal₂-la-za u₆ di tag-ga. ETCSL c.4.80.1-43