Etimoloji K harfi ile ... III

keten gada (Süm.);

keten, kitum.

kitû [Clothing] flax , linen , tunic. AKDI

gada  "Leinen"  kitû gadallû)  "Flachs"  versch. Sorten  (Leinengewebe  und Kleidungsstück aus Leinen)  (Präsarg. immer gada, nicht auch gada-tug₂)  gada-gen Waetzoldt, RlA 6, 586  (als  Untergewand) gada-dilmun-u₃-la₂   gada-dilmun-u₃-la₂   (gada aus Dilmun(?) oder "nach Dilmun-Art")  gada "lin" (kitûm)  s. ib₂-gada, na-gada, ni₃-la₂-gada, ša₃-gadala₂ . SUZE

gada : keten. Akad. kitum. SNAX

gada wr. gada "flax; linen" Akad. kitû. TPSD

yitim    يتم . keten tohumu. DVLT

qətən : kətən 1. - kətən tuxumı: DLDS

keten; Ar. kattān كتّان  = Aram. kettānā/ktūnā כתתנא/כתונא= Akad. kitūm ~Sümer. gada EŞKÖKENLİLER: Akad. kitūm: keten, kıtık?, koton?. NETS

gada wr. gada "flax; linen" Akad. kitû   gada = ga-da = GADA = ki-tu-[u₂-um] .  linen gada bar-dul₅. Akad. kitû "flax".  See ETCSL: gada=linen (fibre).  Note: Sümerian gada is a rebus representation of Akkadian kitû gadala wr. gada-la₂ "a fabric" Akad. gadalalû  [1]  tug gada-la₂ a fabric Akad. gadalalû "linen fabric".  Note:  Sümerian ^tug2gada-la₂ is a rebus representation of Akkadian gadalalû. SSED

gada "Leinen". Akad.  kitû. Leinengewebe

und Kleidungsstück aus Leinen). SUZE

gada-bar-TÚG: long linen coat ('linen' + 'long coat').
gada-dilmun-ù-lal: a dress of Dilmun linen ('linen' + 'Dilmun' + pronominal prefix + 'to hang'). 

gada-mah-iš-lá: spread out linen ('linen' + 'large' + 'tool' + 'to extend').
gada-ní-dùn-dù: a linen garment ('linen' + 'object' + 'to bring low' + 'to make').
gag-ha-har-ra-na: a peg or nail ('peg' + 'roads' ?).  ANSD

kitu; flax, linen, from OAkk.; syll and TUG.GADA (GİŞ.GADA). TASD

keten < Ar. Kettān < Akad. kitû(m) keten (ip), iplik < Süm. ^TUGGADA keten elbise, ^GİŞGADA, GADA keten, ketene benzer. gadalalu keten giyen bir tapınak görevlisi. gadalalu iplik atölyesi, fabrika ^TUGGADA.LAL, GADA.MAH Şimşek

.2004

tünik ~ Fr.  tunique bir tür entari ~ Lat.  tunica < Alat. *chtonica < Fen.     ktwn pamuk veya keten kumaş = Aram.  ktūnāכתונא → keten

● Latince sözcük Eyun.  χitōn eşdeğeridir (*χtōn-ica). NETS

keten: Akad. kitum veya kutanu(m) kelimesi başka dillere de geçmiştir. Asurca; ketannu, İbranca; kuttonet, Süryanca; kutinna, Arapça; kettan.  Sever.2010

keten    Ar. kett¥n.  bit. b. Ketengillerden, çiçekleri mavi renkte ve beş taç yapraklı, lifleri dokumacılıkta kullanılan bir bitki (Linumusitatissimum). 2. sf. Bu bitkinin liflerinden yapılmış (dokuma vb.). Türkçe Sözlük 

 [tug₂ ḫuĝ]-/ĝa₂\-am₃ gada ḫuĝ-/ĝa₂-am₃.ETCSL c.6.1.04-24

e₂-an-na-ka gada-la₂-e! na ba-e-na-ag_2. In the House-of-Heaven the linen-clad erected(?) a stone(?) for him. 0Ev-of-In Heaven keten kaplı (?) Onun için bir taş (?) Dikildi. P28374-12

gu-da₂ mu-un-na gada mu-un-na-še₃(source: PA). ETCSL c.1.8.1.3-66

ketum sır saklayan, kimseye sır açmayan < Ar. ketūm az konuşan, sır saklayan < Ar. ketm sır tutma, konuşmama < Akad. katāmu örtmek, sır, giz. Şimşek 

ketum Ar. katūm كتوم  #ktm sır tutan, az konuşan < Ar. katama كتم sustu, sesini kıstı. NETS

keyvan ~ Fa. kayvān كيوان Satürn gezegeni ~ Aram.  kēwān כון ~ Akad.         kayamānu.   NETS

keyvan    Yıldız. Türkçe Sözlük

kayyamānu  [GENNA :  , LU.LIM :  , SAG.UŠ :  , UDU.IDIM.SAG.UŠ :  ]

[Sky → Astronomy → Planets]

Saturn. AKDI

Kıbrıs: Hititçe de Alasiya

Al-Iaša

İsim, Asurlu şahıslar arasında yazılmış bir mektupta a-na a-al I-a-ša fonetik yazılışı ile kaydedilmiştir. Eski Asurca metinlerde sadece bir yerde geçen Al-Iaša’nın, Kıbrıs ile bir tutulan A-la-ší-a ve A-li-a-ša ile karşılaştırılabileceği, fakat bu isimlerle bağlantısının açık olmadığı belirtmekte, bir başka görüşe göre ise, ismin Aliaša ile ilgili olduğu ifade edilmektedir. Kültepe metinlerinde ilk defa geçen Alašia yer adı, C. Günbattı tarafından yayınlanan ve Akadlı Sargon’un askeri faaliyetlerinin anlatıldığı Eski Asurca bir metinde geçmektedir İsim Hitit, Eski Babil ve M.Ö. II. bin’e ait Suriye belgelerinde de geçmekte ve Kıbrıs ile bir tutulmaktadır.

Eski Asurca  Metinlerde Geçen Coğrafya Adları. Remzi Kuzuoğlu.

kıdem ~ Ar.  ḳidam قدم #ḳdm daha eski olma, önce olma = Ar.  ḳadm/ḳudūm قدم/قدوم  bir adım önden gitme, öncü olma, varma = Ar.  ḳadam قدم ayak = Fen./İbr./Aram. #ḳdm קדמ 1. ayak, 2. önce gelme, eski olma. NETS. Bak. Kadmiyum

kıdem < Ar. qadem ön, öncelik, adım < qdm önden gitme, önce olma, öne geçme, daha eski olma, adım atma < Akad. qadmu geçmiş, eski zaman. Şimşek

kıpti ~ Ar. ḳibṭī قبطى  Mısır'ın islamiyet öncesi yerli halkı ~ Eyun. aigýptios αιγύπτιος Mısırlı < öz Aigyptos Mısır ~ Mıs . NETS 

kıpti    Ar. ®ibµ³  öz. a. (kıpti:) esk. 1. Mısır halkından olan kimse. 2. Çingene.  Türkçe Sözlük 

kır kur (Süm.) dağ. Türk dili KUR kurmak (umum Türk) KUR sözünün varyantı. KIR- dağ zirvesi: dağ (umum Türk). KURA (KORA) duvar; çevrilmiş arazi KÜR (KÖR) kabir, mezar.

kır (Süm. toprak) . Türk dili KIR balçık, YIR (YER, YAR, JER, ZER, CER) toprak, yer. Olcas

kır ‘kırlık, step’ = ‘kır, basık dağ, açık yer’ (DLT) – kir (Çağ., Tar., Srt.), “h,ır”  (Hak.), “h,ir” (Çuv., ) Moğ: kira. TUGÜ

kur (Süm.) dağ, ülke, toprak. Hur-sag:  dağ

kur-ur₂/ra. dağ eteği

kur-zag: dağ tepesi. SNAX

kur "Berg(land), Land" . Akad. šadû, Gebirge. SUZE

kır: [ETü] kır,  deşt, bozkır, ıssız yer<< Atü. NETS

kırba eskiden sakaların su taşıdığı köseleden yapma kap ki, üçgen ve bir tarafı dar olup, omuza takılacak kayışı vardır < Ar. qırba su tulumu < Akad. qurābu torba, çuval, sargı< Aram. Şimşek

kırba Ar. ḳirba ͭ/ḳirrāba ͭ قربة  #ḳrb su tulumu. NETS

kısım/kısm < Ar. qism /kism bölüm, pay, hisse < #qsm bölme, paylaştırma < Akad. kasāmu kesmek, bölmek , kasmu kesilmiş,  kismum kesme, parçalanmış. Şimşek

kısım Ar. ḳism قسم  #ḳsm bölüm, pay, hisse < Ar. ḳasama قسم böldü, pay etti. NETS

kış. Şe_11,12,15,18. kaşum. kuşum.kuşşum. soğuk (olmak) soğuk, kış. SNAX

kış     1. Kuzey yarım kürede 22 Aralık-21 Mart tarihleri arasındaki zaman dilimi, sonbaharla ilkbahar arasındaki soğuk mevsim 2.mec. Çok soğuk hava. Türkçe Sözlük 

kış [ETü] kış << ATü  kışla . NETS

kış ‘aralık ayının 22’sinde başlayıp martın 21’ine değin süren, yılın en soğuk mevsimi’ – Tkm. gış, Krg. kış, TatK. kış, Bşk. kış, Kzk. kıs, KKlp. kıs, Nog. kıs, Hak. xıs, Sag. kıs, Alt., Te.l, Şor. kış, Yak. kıs, EREN

kibrit ~ Ar. kibrīt كبريت #kbrt kükürt ~ Aram.          kebrītā / kubritā כבריתא ~  Akad. kibrītu/kubrītu. NETS

kibrit    Ar. kibr³t  1. Bir ucu sürtünme sonucu yanabilecek birleşimde olan küçük tahta veya karton parçası. 2. İçinde bu parçaları bulunduran küçük kutu. 3. esk. Kükürt. Türkçe Sözlük 

kibrītu  [PIŠ₁₀.DINGIR.ÍD.(LÚ.RU.GÚ)] sulphur , brimstone (used in medicine, coloring, rituals, omens) ; išāt kibrītu : fire of brimstone ;Variants : kubrītu. AKDI

kibrit kükürt < Ar. kibrÎt kükürt, sülfür < Aram. kebrÎtā / kubritā < Akad. kibrÎtu, kubritu sülfür < Akad. ru’titi, kubritu sülfür. İbr gafrit, Aze. kibrit, Bul. kibrit, Fa. kebrit. Kibrit kelimesinin etimolojisi biraz karışıktır. Kibritin hammaddesi kükürt (sülfür) genellikle bakırla birlikte bulunmaktadır. Bakıra da Romalılar aes cyprium (Kıbrıs metali) adını vermişlerdi. Bakırın simgesi de ‘cu’ dur. Kıbrıs’ta binlerce yıldır bakır işletmeciliği yapılmaktadır. Yine Kıbrıs’ta kükürt yatakları da vardır. Dolayısıyla kelime kibri-, kubri- (Kıbrıs adından?) + Akad ru’titu, ruttitu sülfür yani Kıbrıs kükürdü anlamında olabilir. ŞİMŞEK

Kilikya H ilakku [Humanities → Geography → Countries]. Cilicia ; Kilikya. AKDI

Hititçede Hilakku: Kilikya

kilim. kilimbum. Kilim, bohça, çıkın, demet, halat

kilim    Far. gil³m.  Döşeme, divan gibi yerlere serilen, genellikle desenli, havsız, kalın, kıl veya yün dokuma. Türkçe Sözlük 

kilim  <1300 a.="" b="" kaba="" nbsp="" s="" uha="" yayg="" yer="">gilīm

 گليم her çeşit yaygı, battaniye, yatak örtüsü = Aram. galīmā גלימא ~ Eyun. kálymma κάλυμμα örtü < Eyun.kalýptō καλύπτō örtmek +ma → kulübe.  NETS

kilim ‘çeşitli renk ve çizgilerle süslü, havsız, kalın kıl veya yün dokuma’ – Tkm. kilim, Krg. kilem, Kzk. kilem. < Far. kilim ‘a carpet’. Türkçeden Balkan dillerine de geçmiştir. EREN

kilise (eglise) ve sinagog kelimeleri eski İbrani, Arap ve Akad dillerinde kiniştu kökünden gelen keneşet, kenişat kelimelerine dayanır. Toparlanmak,  bir araya gelmek, buluşmak. Tapınak kelimesine kaynak olan tapmak da türkçede de buluşmak anlamına..

Kilise: kilisia  ~ Yun. ekklisía εκκλησία Hıristiyan tapınağı << Eyun. ekklēsía εκκλησία toplantı, kurultay, meclis < Eyun. ekkaléōεκκαλέω yüksek sesle çağırmak, ilan etmek < Eyun. ek+ kaléō καλέω bağırmak << HAvr *kelə-2 bağırmak, yüksek sesle çağırmak → klarnet ● Karş. Ar.  kanīsa ͭ (kilise) < Aram. Türkçe kilise biçimi, yazı dilinde tercih edilen kenīse'nin yerine geçmiştir. NETS

kilise Hristiyan tapınağı < Latince ecclesia yoluyla belli başlı yeni Latin dillerine de geçmiştir. İsp. iglesia, Fr. ѐglise, İtal. chiesa. İng. ecclesia biçimi de Latinceden kalma bir alıntıdır. EREN

kimyon gamun (Süm.)

(Akad. ); kamunu / gamun.  gamun₂.

gamunx(U₂.TIR)   u₂-tin-tir  ("cumin"; = kamūnu)   U₂.TIN.TIR (GE₆, BABBAR)  "Kümmel"  ka(m)mūnu) . SUZE

gamun / ga-mun/ga-mul/ ku-mul : kimyon, çörekotu. Ku-mul. Kamunum. Kimyon. Akad. kamunum / kamanum. SNAX

gamun  wr. gamun; ^u2gamunsar; gamun;  gamun₂ "cumin" Akad. kamûnu TPSD. SSED

kamūnu  [Ú.GAMUN]  (n.) . cumin. Variants : kamūʾu Arabic : kamūn  . AKDI

kamunu (kamu’u, kamannu; cumin; from OAkk.  Süm. GA.MUN. TASD

kmn ; kamunum, “cumin”. Evidently Akad. loanword. in Süm. GOOA

gú-mun: caraway ('pea' + 'salt').  ANSD

gamunx(U₂.TIR) "Kümmel", ("cumin";

= kamūnu), "Kümmel" ka(m)mūnu). SUZE

kimyon; Yun. kiminon κύμινον baharat olarak yenen bir tohum, cuminus << Eyun. kýminon κύμινον Aram.  kamūnā כמונא . Ar  kammūn/kamnūn Akad. kamūnu: çemen, kimyon çemen : Erm.  ç'aman/ç'amun ç'aman/ç'amun kimyona benzer bir bahar. NETS

cumin  O.E. cymen, from Lat. cuminum, from Gk. kyminon, cognate with Heb. kammon, Arabic kammun. ONED

Tuncer Gülensoy, ‘çemen’ sözcüğü için aşağıdaki notu düşmüştür;
"NOT: OT (DLT)'deki çümgen sözcüğü ile Arapça kemmun (çümgen

 mi çemen'e daha uygun Rum. kuminon > kemmün > kimyon mu?. Yoksa Ermeniceye < OFa. < Akadçadan alındığı iddia edilen kamunu mu?. Görüldüğü gibi bu çok önemli ve değerli )!) sözcük de türkçe olabilir kaygısı ile ta Akadçaya kadar götürülüyor da DLT'de benzeri var mı yok mu, araştırılmıyor!". TUGÜ

Kimyon sözcüğünün kökeni Sümercedir. Buradan Akadçaya, , bütün Sami dillere, Eski Yunancaya, Latinceye Farsçaya, Ermeniceye vb. yayılmış olmalıdır.

kimyon a. 1. bit. b. Maydanozgillerden, 50 santimetre yüksekliğinde, beyaz veya pembe çiçekli, bir yıllık, güzel kokulu ve otsu bir bitki (Cuminum cyminum). 2. Bu bitkinin tohumundan elde edilen ve baharat olarak kullanılan toz. Türkçe Sözlük kimyon    Ar. kemm°n 

kimyon   İng. cumin .  Osm. kimyon.   Fr. cumin.  Maydanozgiller (Umbelliferae) familyasından, parçalı yapraklı, beyaz çiçekli, oval meyveli, meyveleri baharat olarak kullanılan, ana vatanı Mısır olan, bir yıllık otsu bir bitki türü. Türkçe Sözlük 

kimyon baharat olarak kullanılan bir tohum, cuminus < Ar. kemmun kimyon < Aram. kamûnā < Akad. kamunu, kamu’u, kamannu, kimyon < Süm. U.GAMUN(.SAR) < Hit. kappani, kapunu, kimyon, Ugar. kmn, İbr. kammon, Gir. kumino, Eyun. kyminon, Lat. cuminum, Erm. c’aman, İtal. cumino, İsp. cumino, İng. cumin, Alm. kümmel. ŞİMŞEK. 2007

2(barig) 3(ban₂) 5(disz) sila₃ gamun babbar P100675

3(disz) sila₃ {u₂}gamun u₄-sakar P107545

1(gesz2) 4(u) sar ki {u₂}gamun₂ P209199

kiraz : Akad. karshu > Grek.kerasos, Alm. Kirsche,Yun. kerási κεράσι << Eyun. kerasós    κερασός kuş kirazı << Havr. *ker- kiraz veya benzeri kırmızı meyve ● Batı dillerine Yunancadan geçmiştir. Karş. Fr. cerise, İng. cherries < Lat. cerasus . Sözcüğün kökenini Lucullus ve Giresun kenti ile birleştiren rivayet doğru değildir. Yunanca biçimin Trakça veya başka bir Anadolu dilinden alıntı olduğu kabul edilir.  NETS 

kireç / gir (Süm.);

gir₄, kir₁₃:  kiln (for lime or bitumen); oven (cf., udun) (ki,'place ', + ara4,  'to shine, blaze') [GIR₄ archaic frequency: 1].  SULE, ANSD

kireç~ Fa. girac گرج  = Aram. gīrā גירא  =      Akad. gīru ~ Sümer gir. NETS

kireç   İng. lime  CaO, kalsiyum oksit; kireçtaşının ısıtılmasıyla elde edilen ak renkli özdek. BTSÖ

kiru kiln (for lime and bitumen). TASD

kireç ‘yapı harcı olarak kullanılan beyaz madde’ – Az. Kirǝç, Nog. kireş < Far. giraç ‘mortar, plaster’. – Farsça giraç biçiminin başındaki g- Türkçede k-‘ye çevrilmiştir.  Farsça gil > Türkçe kil örneğinde olduğu gibi. Bulgarca  kirèć, Sırpça kreć gibi Balkan dillerine de geçmiştir.  Orta Türkçede kirece ürŋek adı verilir. EREN

kireç, -ci    Far. gireç. 1. Mermer, tebeşir, kireç taşı, alçı taşı gibi birçok taşın özünü oluşturan kalsiyum oksit, (CaO).  2. Kalsiyum hidroksit, Ca(OH).  Türkçe Sözlük

kireç < Fa. girac < Aram. < gir < Akad. giru? < Akad. ?kiru(m) keru fırın, tuğla veya kireç ocağı < Süm. GİR, GİR4 fırın, tuğla veya kireç ocağı. ŞİMŞEK

korna gelen geçeni uyarmak için kullanılan sesli uyarı aleti < İt. corna, Lat. cornu, EYun. keras hayvan boynuzu < Akad. karnu.

Korno, tekerlek biçimli ve üst üste bükülmüş perdeli orkestra borusu, bütün ilkel ulusların özellikle savaşlarda çağrı aleti olarak kullandıkları boynuz veya fildişi boru İt. corno boynuz, borazan, Lat. cornu boynuz, boynuz şeklinde olan her şey, borazan karnu

, Ugar. krn, İbr. keran, Ar. karn, İsp. cuerno, İng. horn, Fr. corne, Fa. ker. Şimşek

korna İt. corno boynuz, boynuz şeklinde üflemeli çalgı << Lat. cornu boynuz, boynuz şeklinde olan şey, borazan << HAvr. NETS

koru uru, uru₃ (Süm.) : korumak

uru To look after, to protect. STDT

uru₃ : korumak, gözetmek, saklamak. Akad. naşarum. SNAX

Sanskrit ūru, Sümerian uru. The Language of the Harappans: From Akkadian to Sanskrit

koru-mak < Etü. korı- korumak +Ig → koru-  << ATü ● Karş. Moğ. kori- (çitle çevirmek, kuşatmak, hapsetmek, engellemek). Aynı kökten +Ik- dönüşlülük ekiyle Etü. kork-(korunmak, korunma refleksi göstermek). NETS

korumak    (-i, -den) 1. Bir kimseyi veya bir şeyi dış etkilerden, tehlikeden, zor bir durumdan uzak tutmak, esirgemek, muhafaza etmek, vikaye etmek, sıyanet etmek. 2. Güçlü bir kimse veya kuruluş, güçsüz birini veya bir şeyi desteklemek, himaye etmek. S. 3. (-i) Tehlikeye karşı denetimi altında bulundurmak, savunmak, müdafaa etmek: Yurdu korumak. 4. (-i) Tehlikeli, zararlı durumları önlemek:İlaçla meyveleri korudu. 5. (-i) mec. Bir şeyin eskimesini, yıpranmasını önlemek için gereken dikkat ve özeni göstermek: Üstünü başını biraz korusaydın bu kadar kirlenmezdi. 6. (-i) mec. Süregelen bir durumun değişikliğe uğramasını önlemek: Geleneklerini koruyorlar. 7. (-i) mec. Karşılamak, denk gelmek: Bu işin geliri masrafını korumaz. Türkçe Sözlük

uru₃ naṣāru  (vb. a/u)

G. to guard, protect , to defend , to safeguard ; to watch , to beware of , to cherish , to preserve / conserve + , to prize , to treasure , to be careful ; to obey Gt. to be careful, on one's guard Š. to make guard Št. to be on the alert N. to be protected ; naṣāru : conservation + ; adê naṣāru : to keep a treat ; ramanšu naṣāru : to fend for oneself , to take care of oneself ;

Cf. maṣṣartu, maṣṣarūtu, nāṣiru, niṣirtu, bēt niṣirti

See also : ḫarādu,

Comparison with other Semitic languages :

Proto-Semitic : *naθ̣ār

Arabic : naẓara  نَظَرَ «to look»

Syriac : nṭar  ܢܛܲܪ «to watch»

Hebrew : nāṣar  נָצַר «to preserve»

Ugaritic : nẓr  AKDI

koru ‘bakımlı küçük orman’ – Az. goruğ. Orta Türkçede korığ ‘koru, küçük orman’ olarak kullanılır. Eski Kıpçakçada koru biçimi geçer. < korı- ‘korumak’ + ğ eki . EREN

koru- ‘bir kimseyi veya bir şeyi dış etkilerden, tehlikeden veya zor bir durumdan uzak tutmak’ = ET. (K, Uyg.), OT. (DLT). gōra (Trkm). TUGÜ

korumak  : esramak : beslemek, himaye etmek,. — Ernähren, bewahren, beschützen. | esralmak : korulmak, saklanılmak, mahfuz olmak. — Beschützt, bewahrt werden. | esramiş : himaye, zabt. — Bewahrung. ÇAOS

koton ~ Fr. coton pamuk ~ İt. coton [mod. cotone]  ~ Ar. ḳuṭn/ḳuṭun/ḳuṭṭan قطن/قطّن . ~ Akad.         kitum/kitunnu keten veya pamuk → keten ● Keten ipliği Ortadoğu ve Mısır'da en eski devirden beri üretilirken, pamuk MÖ 3. binyılda Hindistan'dan ithal edilmiştir. NETS

koton    Fr. coton sf. Pamuktan yapılan (kumaş vb.). Türkçe Sözlük 

krizalit ~ Fr.  chrysalide kelebeklerin orta yaşam evresi ~ Eyun. χrysállis, χrysallid- χρυσάλλις, χρυσαλλιδ- "altın kabuk", < Eyun. χrýsos χρύσος altın ~ Akad. χurasu(m) ▼ Eyun. χrýsos: krizalit, krizantem. NETS

krizalit    Fr. Chrysalide.   İng. chrysalis . Tam metamorfoz gösteren böceklerde, koruyucu bir kılıfla çevrili pupaya verilen ad. Krizalis.biy. Kelebek olmadan önce bir böceğin, koza veya kozasız olarak geçirdiği başkalaşma durumu. Türkçe Sözlük 

kubbe yarım küre biçiminde olan ve yapıyı örten dam, kubbe biçiminde olan < Ar. qubbal < Aram. qubbetā, İbr. qubbah # gbb kavis veya kemer şeklinde olma < Akad. kapāpu, kabābu kavisli olmak, kavis meydana getirmek, kuppu sarnıç, Yun. kupellon bardak, kadeh, Lat. cupella, cupula, İtal. cupola, İsp. cobola, Al. kübel, kupa kelimesi, hacimli veya içbükey yüzeyler veya nesneler kastediliyor olmalıdır. Şimşek

kubbe Ar. ḳubba ͭ قبّة  #ḳbb mimaride kubbe, tonoz ~ Aram. ḳubbtā/ḳūbtā קֻבְּתָא kubbe, tonoz, kubbe şeklinde çadır. NETS

kurban;  Ar. ḳurbān قربان #ḳrb tanrıya sunulan adak~İbr./Aram. ḳurbān קרבן

 < İbr./Aram.  #ḳrb קרב 1. yakın olma, yaklaşma, 2. hediye verme, adak sunma   → kurbet

● #ḳrb kökü Sami dillerinde ortak olmakla birlikte, “adak, hediye” anlamı İbraniceye mahsustur. NETS

 Arapça : kurban

İbranice : korban

Akadça : garabu, karabu. yakınlaşmak, yaklaşmak, dua etmek, yakarmak, KRB :yakınlık, akrabalık

Arapça zebeha  ve İbranice'de zebeh : kan dökmek, boğazlamak

Bkz. adak, mezbaha. Süm. Ni₃-ta-kur₄. Akad. kurkurrum. Bir kurban kabı. SNAX

kurban < Ar. qurbān tanrıya yakınlık, kurban < # qrb yakın olma < Akad. qurbu, qarbu, quruptu yakın < Akad. qerēbu kapalı olmak, mevcut olmak, yakın olmak, Akad. karābu dua etmek, saygıyla anmak, takdis etmek, niyaz etmek, adak, kurbu şükran, hayır duası, nimet, İbr. karban. Şimşek

kudsi/kutsi ~ Ar. ḳudsī قدسى [nsb.] kutsal, aziz < Ar. ḳuds قدس #ḳds kutsal ve aziz olma,  kutsal yer, tanrıya adanmış veya törensiz girilmeyen mekân, Kudüs kenti (= İbr./Aram. #ḳdş קדש kutsal olma, arınma = Akad. ḳadāşu ritüel arınma.  NETS

kudsi/ kutsi < Ar. qudsi kutsal < qds kutsal olma < Akad. qadāsu saf, temiz olmak, saflık, temizlik. Şimşek

kutsal ETü. kut bereket, talih. YTü. kutsa-. NETS 

kutsal    sf. 1. din b. Güçlü bir dinî saygı uyandıran veya uyandırması gereken, kutsi, mukaddes. 2. Tapınılacak veya yolunda can verilecek derecede sevilen, kutsi, mukaddes, lahut. . 3. Bozulmaması, dokunulmaması, karşı çıkılmaması gereken, üstüne titrenilen.  4. fel. Tanrı'ya adanmış olan, tanrısal olan. (kutsi:) Kutsal. Türkçe Sözlük

kadiştu (kutsal olan) kelimesinin kökü Akadcadır. İbraniceye kedeşa olarak girmiştir. (kutsal fahişe). Kürşat Demirci

kut ‘uğur, baht, talih; mutluluk’ ET, OT. Kut.

Tü.>Zaza. kut ‘talih’.- Moğ. kut-uğ. Mançu. xutu, Tun. kutu, Kore. kut ‘sihir, büyü’.  >kut+ss- kutsa. Öteki lehçelerde  kutsa- fiili yoktur. Kutsal ‘kutsi, mukaddes’. Kutluğ (Özb) TUGÜ

kut : sâdet, baht, tecelli. — Glückseligkeit, Vorzeichen.  kutluğ : mesud, mubarek. — Glücklich, gesegnet. ÇAOS

kutnu pamuk ya da ipekle karışık pamuktan dokunmuş kalın, ensiz bir kumaş çeşidi < Aram. kettan, ke/itānā < Akad. kutānu, kutinum bir kumaş, qatnu, qatantu, qatattu ince kumaş. Yun. khiton, İbr. kuttonet, Sür. kuttina, İng. cotton, İtal. cottone, İsp. algodon. Şimşek

kutu Yun. kuti kap, kutu < EYun. kytos geminin, kalkanın zırhın vb. oyuk olan iç tarafı, çukur < Akad. kūtu, kuttu sıvılar için testi, kutu. Şimşek

kutu Yun. kutí κουτί  << EYun.  kýtos κύτος 1. kovuk, kap, tas, 2. arı peteğinin her hücresi. NETS

küfe ~ Ar. ḳuffa ͭ قفّة hasırdan veya ince tahtadan yapılmış büyük sepet = Aram. ḳūppā/ḳūpptā קופא/קופתא =     Akad.  ḳuppu/ḳuppatu (sebze, meyve, et vb. için) hasır veya tahtadan yapılmış sandık

● Yun. kófa ve Ven. còfa  biçimleri Arapçadan alınmıştır. Eyun. kófinos (sepet) biçiminin bir Sami dilinden alınmış olma ihtimali yüksektir. NETS

küfe söğütten veya başka bir ağaç dalarından örülmüş ve yük taşımaya yarayan kaba ve dayanıklı sepet < Yun. kofa, kofinos, Ar. quffa < Akad. quppu kutu, ağaçtan, gümüşten yapılmış veya kamıştan örülmüş sandık, Lat. cophinos, Tr. kofa hasır otu, saz, kamış. Şimşek

küfe    Rum.  1. Genellikle söğüt veya başka ağaç dallarından örülen, yük taşımaya yarayan, kaba ve dayanıklı sepet. 2. Bu sepetin alabildiği miktarda olan. . 3.  Kaba et, kıç.

Türkçe Sözlük 

kül/küll- ~ Ar .kull كلّ #kll tam, bütün, tamlık, bütünlük, bütünsellik (= İbr./Aram. #kll כלל tam olma, bütün olma, mükemmel olma = Akad. kalālu . Karş. şekil. NETS

kül, -llü     Ar. kull  (II) a. esk. Bütün, tüm. Türkçe Sözlük

kül/küll- bütünlük, tamlık, bütünsellik < Ar. kull tüm, bütün < # kll < İbr/Aram. tam olma, bütün olma, mükemmel olma < Akad. kalu, kulum hepsi, tüm, her şey. Şimşek

küp ~ Fa. kūp كوپ sarnıç, toprağa gömülen su veya şarap

küpü = Aram. gūbbā גובא= Akad. gubbu .Sami kökenli bir sözcük olma ihtimali kuvvetli ise de, karş. Sans. kumbhá कुम्भ, Eyun. kúmbēκύμβη (büyük kadeh, kupa). • Ar. cubb biçimi Aramca ubb eşdeğeridir. NETS

küp     a. 1. Su, pekmez, yağ vb. sıvıları veya un, buğday gibi tahılları saklamaya yarayan, geniş karınlı, dibi dar toprak kap. 2. argo Sarhoş. Türkçe Sözlük 

küp < ET. küp topraktan yapılma kap, Akad. kūbu bir içki kabı, kubarinnu, kubarindu bir kap, vazo, Yun. kupellon bardak, vazo, fincan, kupa.  Şimşek

kuppu  (n.) cistern, water-source. Sarnıç. Su kaynağı. AKDI

küp ‘su, pekmez, yağ gibi sıvıları ya da un, buğday gibi tahılları saklamaya yarayan, geniş karınlı, dibi dar toprak kap’ < ET, OT. küp (DLT). Tü.>Kürt kûp. –küp (Az., Kırg.). TUGÜ

kürsü guza (Süm.);

kürsü, kussu, kursu. guza.  gu₂-za.

guzza : tabure, oturak.

gu-za  "Thron"  Akad. kussû  . SUZE

^ĝišguzza: throne; chair.  ANSD

kussû  [GIŠ.GU.ZA] chair, throne.

Comparison with other Semitic languages :

Arabic : kursīy  كُرْسِيّ

Syriac : kursyā  ܟ݁ܽܘܪܣܝܳܐ

Hebrew : kīssēʾ  כִּיסֵּא

Ugaritic : ksủ  . AKDI

^ĝišgu-za "Thron" . Akad. kussû. SUZE

guza  wr. ^ĝešgu-za; gu-za; gu₂-za; ^ĝešguza; ^ĝešaš-te /guza "chair, stool, throne" Akad. kussû . TPSD, SSED

qürsü : kürsü. peşxan. - malları kürsüyə yığıb sayın. DLDS.

kürsü; Ar. kursī كرسى taht, makam sandalyesi ~ Aram. kursā/kusā כרסא/כסא sandalye ~ Akad. kursu/kussu. Sümer. guza. NETS

kussu chair, sedan chair, throne, saddle Süm. gu.za. TASD

gu₂-za/guzza. kussum. Taht, sandalye, tabure, oturak. SNAX

kürsü    Ar. kurs³.  1. Kalabalığa karşı konuşma yapanların önünde bulunan yüksekçe yer. . 2. Ana bilim dalı: Türk Dili Kürsüsü. Yakın Çağ Tarihi Kürsüsü. 3. hlk. Sandalye. 4. esk. Bir fakültede araştırma ve öğretim birimi, bölüm. Türkçe Sözlük 

kürsü < Ar. kursi that sandalye <#krs < Aram. kūrsÎyā sandalye < Akad. kussu(m) kussîum sandalye, that < Süm. (Giš.GU.ZA) oturak, oturma yeri, sandalye. ŞİMŞEK

gu₂-za ku₃-sig₁₇ P020187

gu₂-za um-dur gal-gal P020029

lugal gu₂-za suh₁₀-bi szi-du₈ nam-lugal-zu P263002

küspe ~ Fa. kusbe كسبه susamın yağı çıkarıldıktan sonra kalan posası ~ Aram. kuspā כספא ~ Akad. kuspususam, üzüm, zeytin vb. posası.   NETS 

küspe    Far. kusbe. 1. Hayvan yemi, yakacak ve gübre olarak kullanılan, yağı veya suyu çıkarılmış her türlü yağlı tohum ve bitki artığı  2. Özü alınmış meyvelerin kalan bölümü. Türkçe Sözlük

kuspē bran ; AKDI

kusipu flat, thin bread (used to transfer food to mouth) . TASD

küspe. kupsum. Susam küspesi. SNAX

küspe ‘yem, yakacak ve gübre olarak kullanılan, yağı alınmış her türlü yağlı tohum ve bitki artığı’ < Far. kusba ‘sesame – grains remaining in the hair-cloth after the oil has been expressed, which they give to the poor, or as food to buffaloes.’ Bulgarca kjuspe Türkçeden alınmıştır. EREN

küspe < Fa. kusba susamın yağı çıkarıldıktan sonra kalan posası < Akad. kuspā < Akad . kuspu, kupsu, kisb/pu herhangi bir şeyin işe yaramayan kısmı, kepek, susam artığı. ŞİMŞEK