Etimoloji A harfi ile ... IV

Amanos < a-ma-no-us (Süm.);

ama-a-num₂ Amanos dağları

Kuzey Suriyenin M.Ö. II. Binyıl tarihindeki öneminin ikinci bir sebebi de Mezopotamya ve Mısır gibi o zamanların ileri medeniyet merkezlerinin, Lübnan dağlarında yetişen kıymetli ağaçların tomruklarına olan şiddetli ihtiyaçları idi. Mısır Firavunları muhteşem saraylarını, mabedlerini ve ehramlarını yaptırabilmek için, kuzey Suriye memleketlerinden sedr, servi v.s. tomrukları getirttikleri gibi, Babil ve Asur kıralları da taştan ve ormandan mahrum olan Mezopotamyada Lübnanların "Sedr ormanlarına" muhtaç idiler. Bu yüzdendir ki Agadeli Sargon zamanından beri Lübnanlar üzerindeki “Sedr” ormanlarından (Amanoslardan) ve Gümüş dağlarından (Toroslardan) bahsedilmektedir. “Yamhad Krallığı” Prof. Dr. Füruzan KINAL.  Güterbock, ZA 44 (1938) s. 69.

ama-a-num₂ hur-sag erin-ta. From the  Amanus, the mountain range of cedar, Amanos dağlarından sedir. CDLI. P232275 ve Gudea Statue B Kolon 5-28

ama-a-num₂ "Amanus". SUZE

Amanos : Agade-Naram-Sin yıl adlarında;

in 1 mu {d}na-ra-am-{d}en.zu …….kur am-na-an {gisz}erin ib-tu₂-qam. ‘Naram-Sin’in Amanos dağlarından sedir taşıdığı yıl…’.

Humanum Akadlı Sargon’un faaliyetlerinin anlatıldığı Eski Asurca bir metinde,  ša-du-a-am Hu-ma-nam  yazılışı ile geçmektedir. Bu dağ adının Asur’dan çok uzakta olmadığı belirtilmekte ve Amanos dağları ile bir tutulmaktadır. Amanoslar  Hitit ve M.Ö. II. bin Suriye metinlerinde, hem yer hem de dağ adı olarak geçer.  Eski Asurca Metinlerde Geçen Coğrafya Adları. Kuzuoğlu.2007

Hamana = Amanus.  TASD

Amanos  Amanos dağları - Hassa - Hatay

Rom: Amanus As800-: Hamânu NETS

 ama-a-num₂ hur-sag erin-ta. ‘Amanos dağlarından sedir ağaçları’. P232275 Gudea Statue B Kolon 5-28

I presented to the temple of the luminaries Sin and Şamaş  cedar beams from the Amanus   which .... for Eşarra were fitting for my temple, the temple of rejoicing (obscure). AKA 374. AKDI

Amanos, Dicle, Fırat, Habur, Harran, Lübnan, Toros, Urfa, Zap vb. Coğrafi yerlerin adları Sümerce’den kaynaklanmaktadır.

Amasya Es.An. Ameseia (bir kişi adından) Amasia/ Amasya. Ama- kökü eski Anadolu dillerinden olup geniş, genişlik, sevgi bildirir. Sümerce ama köküyle bağlantılıdır. Amasya’nın hangi yılda kurulduğu kesin olarak bilinmiyorsa da çevresinde yapılan kazılardan çıkan buluntular bu yörenin İ.Ö. 3000 yıllarına giden bir yerleşme yeri olduğunu göstermektedir. Septimus  Severus’la ilgili bir paranın üzerinde “Ermes ktıcac then polin / ilin kurucusu Hermes” yazısından anlaşıldığına göre , il, tanrı Hermes adına kurulmuştur. İZEY

Amasya Simre, Amâsiyya,  Amáseia. Selçuklu devri kayıtlarında sıklıkla Amasya yerine kullanılan Simre muhtemelen kentin (iç kaleden ayrı) dış mahallesinin adıdır. NETS

amca babanın erkek kardeşi < Ar. ‘amm amca, akraba, aynı kabileden olan kişi < # ‘mm genel olma, kaplama, Aram. ‘amma klan, aşiret, boy, İbr. ‘ām halk, kavim, Fen. ‘m < Akad. ammu, hammum halk. Şimşek

amca < ETü apa/aba baba +cA. NETS

amca Ar. amm (babanın kardeşi), emmi. İZEY

amele Ar. amil (yapan, işleyen, çalışan, imal eden). İZEY

amele~ Ar.  ˁamala ͭ عملة [#ˁml çoğ.] işçiler <   Ar.  ˁāmil عامل [fa.] işçi → amil. NETS

amele Süm. ama-lu₂ / amalu, mu-lu/u₂. Akad. amelu,amilu. SNAX

Bkz; adam, Adem, insan

amin Tr., Ar. Türkçeye İslam inançlarıyla geçmiştir. Kökeni Kopt dilinde Güneş tanrısı Amon’dur. Arapçaya İbrani dilinde umin’den geçmiştir. Eski Mısır’da işlere Amon’un adını anmakla başlanırdı. İZEY

amin ~ Ar. āmīn آمين dua sözü  ~ İbr/Aram.  āmēn אָמֵן doğru, güvenilir, "öyledir" (dua sözü) < İbr/Aram. #amn אמן. NETS

amir < Ar. āmir emreden < # ‘mr < Akad. amāru bakmak, görmek, incelemek, araştırmak, kontrol etmek, idare etmek, teftiş etmek. Şimşek

amir Ar. āmir آمر       [#amr fāˁil fa.]  emreden  <  Ar. ˀamr emretme. NETS

amme < Ar. ‘amma kamu, halk, avam < # ‘mm genel olma, kapsama, kucaklama, tümünü içerme Akad. ammu halk, hamāmu toplamak, toplanmak, bir araya getirmek. ŞİMŞEK

amme ~ Ar. ˁāmma ͭ عامّة  [#ˁmm fāˁilaͭ fa. f.] kamu, halk, özellikle sıradan halk, avam. NETS

angarya angarya~ Yun. angaría αγγαρεία << Eyun. aggareía αγγαρεία 1. mecburi kamu hizmeti, salma, özellikle posta hizmeti, 2. mecburi hizmet yüklenen kişi, amele < Eyun. ággaros άγγαρος ulak, İran kralının posta görevlisi (~ Efa. ha(n)gāra-ücret, bedel, ecir ) ~ Akad. Agaru / aggaru  → ecir

● Karş. Herodotos 3.126. Ücret karşılığı emeğin Antik çağda bir tür "kölelik" olarak değerlendirilmiş olması ilgi çekicidir. * Byzantion'lu Stephanos'un Thesaurus'una istinaden çoğu kaynaklarda Yunanca sözcüğün Farsçadan alındığı belirtilir; oysa nihai kökenin bir Sami dili (muhtemelen Asurca) olduğu muhakkaktır. NETS

angarya Lat. anagaria (istemeyerek yapılan iş, gönülsüz iş. Anadolu türkçesine İsp. dan angaria/angarya değişmesiyle geçti. Gr. aggaria.  İZEY

agaru to hire, rent, people. TASD

angarya    Rum. a. (anga'rya) 1. Bir kimseye veya bir topluluğa zorla, ücret vermeden yaptırılan iş, yüklenti. 2. Bir kişiye görevi dışında yaptırılan iş. 3. Kölelik düzeninde köylünün derebeyine yaptığı zorunlu ücretsiz hizmet. 4. Savaş durumundaki bir devletin, kendi sularındaki yabancı bir devletin ticaret gemilerine el koyarak bunlardan yararlanması. 5. Olağanüstü durumlarda veya sıkıyönetimde devletin vatandaşlara ait taşıtlara el koyması. 6. mec. Usandırıcı, bıktırıcı, zorla yapılan iş. Türkçe Sözlük

angarya   İng.angary,  Fr.angarie . Uluslararası İlişkiler Terimleri Kılavuzu

angarya, esaret, kölelik, kulluk na-ag₂-gi₄-in. SNAX

angarya ‘bir kimseye veya bir topluluğa zorla ücret vermeden yaptırılan iş’  compulsory service. EREN

anne : 

15 bin yıldır kullanılan kelimeler

Bilim insanları, kelimelerin en fazla 8-9 bin yıl sonra yok oldukları düşüncesine meydan okuyan 20’dan fazla kelime tespit etti. Evrim, dillerin değişimi ve diğer dillere adaptasyon nedeniyle yok olan kelimelerin aksine, tam 150 yüzyıldır kullanılan kelimeler arasında 'anne' de var. http://www.ntv.com.tr/arsiv/id/25440869/#storyContinued

ana, anne <ama (Süm.);  ama (eme₄)

ama wr. ama "mother" Akad. ummu.

ama'aya  wr. ama-a-a "grandmother".

amagal wr. ama-gal "grandmother; a priestess". SSED

ama "Mutter" Akad. ummu. SUZE

ana = Mère

                Cf. ostiaque et hongrois anya =id.; lapon ene = id.; tonghouz anè = id.; touareg annai = id.; berbère (Ahaggar) anna = id.; mexicain na et nan = id.; sak (Birmanie) anu = id.; mithan-naga (Bengale) annu = id.; tablung-naga (ibid.) onu = id.;

                Cf. encore: basque an = nourrice; oudi (Caucas) nana = mère; amboyna (dial. Malai) ina, et tulehu (id.) inai =mère.

                Au Thibet, les nonnes ou religieuses s’appellent ani; cf. le bas-latin nonna, au mot ninè, qv. Bedros Keresteciyan

an-na / anni  Hititler.pdf Hititçe’de ana.

ama (Süm.) ana. Türk dilinde Ama (APA,ABA,ANA). Ana (Umum Türk). Olcas Süleyman.

ama: mother, AMA archaic frequency: 241; ANSD

ama  "mutter"  ummu ./eme/ ("weiblich, Frau", daraus verkürzt /me/ (mi₂),  SUZE

ama; mother, wife =ama; ama-gan= breeding female animal *em  =wife, mother > emse ~anya.  SUVO

ana    انا  Ana. DVLT

ana : valide, mader; işte. buracıkda demek dir, anandayor ana göründü gibi. — Mutter; hier, da. … ÇAOS

ana/anne Hit. (annas) Anne. İZEY

ama ' errû  (Sümerian origin)  a female (professional) mourner. AKDI

mother, wife =ama; ama-gan= breeding female animal | *em� =wife, mother>emse~anya  . SUVO

ama  wr. e₂-MI; ama₅; a₂-mi "chamber; cell; women's quarters" Akad. maštaku
ama  wr. ama "mother" Akad. ummu .TPSD

aba : əbə. 1. ana. apaka.

ana : anaka. apa. aba. umaka. hanaka. - anaları bir olan: əkdi.

apa : apaka. ana. aba. ana. DLDS

ana; [ETü]  anne < ATü *ana < çoc.

anne; [ETü] UyM ix ana< çoc. na-na → ana

N duplikasyonu muhtemelen çocuk dili etkisi gösterir; yazı dilinde 20. yy başlarından önce kaydedilmemiştir. NETS

ama : anne. Akad. ummum.

ama-du₂ : anne. Akad. walittum.

ama-a-a/ama-ya : anne, nine, büyük anne. SNAX

ama mother. ESUG

ana ‘Anne, ana’, ayrıca apa, aba. TUGÜ

ama: Mong. eje, Hung. anya. TOTH

  [(X)] X ereš-ki-gal ama [^dnin]-a-zu […]. ‘Ninazu’nun annesi Ereşkigal’. ETCSL C.2.4.1.1-31

tukum-bi ama dumu-ni-ir. ‘eğer annesi oğluna’. ETCSL C.4.14.1-194

ama ^dnin-ĝir₂-su-ka. ‘Ningirsu’nun annesi’.  ETCSL C.2.1.7-1037

ama dumu-ne2 nig2 nu ma-ni-ra. ‘Anne çocuğunu tokatlamadı’. Gudea Statue B-4-12

Bkz. abla, aga, ağa, ahi,  baba, ata, dede,  ebe,  emmi, mama,  pap,  ümmü, ümmet, valide 

Ata, baba, dede, ana, anne, abla,  ebe, ümmü, ümmet, ümmi  vb. Sözcükler Sümer kökenlidir, Akadca ve bütün dillere yayılmıştır.