Sümer ve Akad gibi kadim medeniyetler yılları adlandırırken, o yıl içinde
vuku bulan çok önemli bir olayı, örneğin bir tapınak yapıldığı yıl, önemli bir
savaşın yapıldığı yıl, önemli bir kanalın kazıldığı yıl vb. gibi bir savaşı, kralların tahta çıktıkları tarihleri
veya önemli bir memurun atandığı
tarihi referans aldılar ve kraliyetlerinin yıl adı listelerini oluşturdular. MÖ.
3000’lerden itibaren kral listeleri, yıl adı listeleri oluşturulmaya başlandı. Örneğin
Şuruppak’taki yerel görevlilerin adları yıllara ad olarak verilirdi. Daha sonra
bu sistem Asur’da da kullanıldı . Asurlular her yıl seçtikleri resmi memur
isimlerini senelere verdi (limmu listeleri).
Agadeli Sargon’dan Birinci Babil sülalesine kadar her yıla bir “ad”
vererek listeler oluşturuldu.
Agade Hanedanlığı.
Sargon 2334-2279. babası bir bahçıvan olan ve Agade’yi kuran. Kiş kralı Ur-Zababa’nın içki sunucusu olan kral
Sargon 56 yıl hüküm sürdü.
a
|
mu szar-um-gi si-mur-um{ki}-sze3
i3-gin-na-a
|
Sargon’un Simurrum’a gittiği yıl
|
ba
|
mu szar-um-gi-ne2 uruXa{ki} mu-hul-a
|
Sargon’un Uru’a’ yı tahrip ettiği yıl
|
bb
|
mu uruXa{ki} hul-a
|
Uru’a’ nın
tahrip edildiği yıl
|
c
|
mu szar-um-gi-ne2 elam{ki} / nim{ki}
mu-hul-a
|
Sargon’un Elam’ ı / Nim‘ i tahrip ettiği yıl
Nim: yukarı, yüksek Elam ülkesinin bir diğer adı Nim
ülkesi, yani yukarıda, yüksekte olan
|
d
|
mu ma-ri2{ki} hul-a
|
Mari’ nin
tahrip edildiği yıl
|
Rimuş 2278-2270 Sargon’un oğlu Rimuş 9 yıl hüküm sürdü,
Rimuş’un kardeşi, Sargon’un oğlu Maniştuşu (2269-2255) 15 yıl hüküm sürdü. Maniştuşu’nun oğlu
Naram-Sin 56 yıl hüküm sürdü.
a
|
mu ud-nun{ki} / adab{ki} hul-a
|
Adab’ın / Udnun’ un tahrip edildiği yıl
|
Naram-Sin 2254-2218
Naram.Sin'in kariyerinde kuzey ve batıyla ilgili
olabilecek çok sayıda orijinal yazılı kaynak vardır. Bunların başında yedi yıl ismi
kesinlikle kuzey ve batıya yaptığı seferlerle ilgilidir. Bunlar sırasıyla :
(a) Naram-Sin'in kuzeye sefere gittiği yıl
(b) Naram-Sin'in Mardaman'ı yerle bir ettiği yıl
(c) Naram-Sin'in Simurrum'a sefer yaptığı yıl
(d) Naram-Sin'in Kiraseniwe'de Simurrum'a karşı savaşta
zafer kazandığı ve Simurrum'un kılıcı ve Arame'nin kılıcı Baba'-yı zaptettiği yıl
(e) Naram-Sin'in Azuhinnum'da Subartu ile savaşta zafer
kazandığı ve Dahis-atal'ı zaptettiği yıl
(f) Naram-Sin'in Dicle ve Fırat'ın kaynaklarına ulaştığı
ve Senaminda ile yaptığı savaşta zafer kazandığı yıl
(g) Naram-Sin'in GN ve Abullat'ı zaptettiği ve Lübnan Dağında
Sedir kestiği yıl
(a) genel olarak kuzey seferini, (b,c,d,e) belli Hurri
kentlerine yönelik yapılan seferleri
belirtmektedir. (f) doğrudan Anadolu'ya girilmesi bakımından
önemlidir. (g) ise daha batıya Lübnan'a girilmesini anlatmaktadır. Taşıdığı unvan
bakımından Naram-Sin'e atfedilebilecek bir grup Sargonik Krali yazıtlarda sadece
Hurri kentleri değil bir Anadolu kenti olduğunu bildiğimiz Hahhum'un da isminin
geçmesi hayli ilginçtir. Bilindiği gibi Hahhum, Assur Ticaret Kolonileri döneminde Kaneş'e giden
yol güzergahı üzerinde Fırat'ı geçişte ana noktalardan biri olan önemli bir
Karum/Wabartum olarak gözükmektedir.
MÖ. 3000'de Anadolu'nun
Politik Coğrafyası. Hakan Kale. İdol. Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği Dergisi.
2001-9
a
|
mu na-ra-am-{d}en.zu e2-{d}en-lil2-ta
tukul-an-na szu ba-ti-a
|
Naram-Sin’in Enlil tapınağından
mitytyum silahını aldığı yıl
|
b
|
mu na-ra-am-{d}en.zu
ma-ri-da-ba-an{ki} mu-hul-a
|
Naram-Sin’in Maridaban / Mardaman’ı tahrip ettiği yıl
|
ca
|
mu na-ra-am-{d}en.zu a-zu-hu-num2{ki}-sze3
i3-gin-na-a < kas.szudun=rec169 > ba-gar
|
Naram-Sin’in Azuhunum / Azuhinnum ’
a (bölgesine) gittiği yıl (ve onları
boyundurağa vurduğu)
|
cb
|
mu na-ra-am-{d}en.zu a-zu-hu-nim-sze3
i3-gin-na-a
|
Naram-Sin’in Azuhunum / Azuhinnum ’ a gittiği yıl
|
d
|
in 1 mu na-ra-am-{d}en.zu
sza-ab-bu-nu-um{ki} mu-hul-a
|
Naram-Sin’in Şabunum bölgesini tahrip ettiği yıl
|
e
|
mu bad3 a-ka3-de3{ki} < ba-du3-a
>
|
Agade surlarının yapıldığı yıl
|
f
|
mu < kas.szudun=rec169 >
unug{ki} nag-su{ki}-a ba-gar-ra-a
|
Uruk ve Nagsu yerleşimlerinin boyunduruğa
vurularak mağlup edildiği yıl
|
g
|
mu e2-{d}inanna a-ka3-de3{ki} al-du3-a
|
Agade’ de
İnanna tapınağının yapıldığı yıl
|
h
|
in 1 mu {d}na-ra-am-{d}en.zu usz-szi3
e2-{d}en-lil2 in nibru{ki} u3 e2-{d}inanna in zabalam{ki} isz-ku-nu
|
Naram-Sin’in, Enlil’in Nippur’ daki ve İnanna’nın Zabalam’ daki tapınaklarının temellerini
attığı /yerleştirdiği yıl
|
ia
|
mu en-{d}en-lil2 masz2-e ib2-dib-ba
|
Enlil rahipliğinin
seçildiği yıl
|
ib
|
in 1 mu nin-dingir-{d}en-lil2-la2
|
Enlil yüksek rahibesinin
seçildiği yıl
|
j
|
in 1 mu {d}na-ra-am-{d}en.zu <
kas.szudun=rec169 > subir{ki} in a-zu-hi-nim{ki} i-sza-ru ta2-hi-sza-ti-li
ik-mi-u3
|
Naram-Sin’in, Subartu ve Azuhunum / Azuhinnum bölgelerine karşı muzaffer olup, Tahişatili’/
Dahis-atal'ı yi esir aldı aldığı yıl
(boyunduruğa vurduğu yıl)
|
k
|
in 1 mu {d}na-ra-am-{d}en.zu na-gab2
idigna.id2 u3 buranun.id2 ik-szu-du2 u3 < kas.szudun=rec169 > sze3-nam-in-da-a{ki}
isz11-a-ru
|
Naram-Sin’in, Fırat ve Dicle kaynaklarına (kuzeyde) ulaştığı ve Şenaminda
bölgesine karşı muzaffer olduğu yıl
(boyunduruğa vurduğu)
|
l
|
in 1 mu < szudun=rec448bis >
lugal in 'a3-mar-nu-um i-li-ka3-am
|
Kralın Amarnum (Amanos) dağlarına savaş için gittiği yıl
|
m
|
in 1 mu {d}na-ra-am-{d}en.zu a-na
{gisz}tir eren i-li-ku
|
Naram-Sin’in, sedir ormanlarına
gittiği yıl
|
n
|
in 1 mu {d}na-ra-am-{d}en.zu <
kas.szudun=rec169 > ...-at{ki} ...-gal-at{ki} isz11-a-ru u3 szu-ma in kur
am-na-an {gisz}erin ib-tu2-qam
|
Naram-Sin’in, Amanos dağlarında sedir
taşıdığı
..at ve ..gal yerlerine muzaffer olduğu
(onları boyunduruk altına aldığı) yıl
|
o
|
mu {d}na-ra-am-{d}en.zu-e ka
id2-e-erin-na-ka nibru-sze3 si im-mi-sa2-a
|
Naram-Sin’in, iderinna nehrinin /
kanal ağzını Nippur’a (doğru)
düzenlediği (akıttığı) yıl
|
p
|
in 1 mu {d}na-ra-am-{d}en.zu a-na
kaskal{ki} si-mu-ur4-ri2-im{ki} i-li-ku
|
Naram-Sin’in, Simurrum ve Kaskal’a
gittiği yıl
|
q
|
in 1 mu {d}na-ra-am-{d}en.zu <
szudun=rec448bis > si-mu-ur4-ri-im{ki} in ki-ra-sze3-ni-we{ki} isz11-a-ru
u3 ba-ba ensi2 si-mu-ur4-ri-im{ki} dub-ul ensi2 a-ra-me{ki} ik-mi-u3
|
Naram-Sin’in, Simurrum , Kiraşeniwe
yerlerine karşı muzaffer olduğu
ve Simurrum valisinin babası
Dubul’u / Baba’yı Arame’de esir aldığı
yıl
Naram-Sin'in Kiraseniwe'de Simurrum'a
karşı savaşta zafer kazandığı ve Simurrum'un
kılıcı ve Arame'nin kılıcı Baba'-yı zaptettiği yıl
|
r
|
in 1 mu ... ti-... bi2-bi2-... en-a-ru
u3 < szudun=rec169 > sa-du2-a-tim in ha-szi-ma-ar.kur isz11-a-ru
|
Haşima dağında galip geldiği ... bibi ..
|
s
|
mu en-{d}nanna na-ra-am-{d}en.zu
masz-e ib2-dib-ba
|
Naram-Sin’in Nanna rahipliğine
seçildiği yıl / rahipliğini seçtiği yıl
|
t
|
mu na-ra-am-{d}en.zu-sze3
|
Naram-Sin’in …yılı
|
Şarkalişarri 2217-2193. Naram-sin’in oğlu Şarkalişarri 25 yıl hüküm sürdü. Kim kraldı?
Kim değildi? (anarşi dönemi).
a
|
mu lugal a-ka3-de3{ki} ba-tusz-a
|
Şarkalişarri’nin Akad kralı olduğu yıl
|
b
|
mu szar-ka3-li2-szar3-ri2
ki-gi-en{ki}-sze3 im-ta-e11-da hur-sag-ga2
|
Şarkalişarri’nin Sümer’e karşı dağlara
çıktığı yıl ?
|
c
|
mu szar-ka3-li2-szar3-ri2
ki-gi-en-sze3 im-ta-e11-da hur-sag-ga2 ... mu us2-bi
|
Şarkalişarri’nin Sümer’e karşı dağlara
çıktığı yıl ? yılın ertesi yılı
|
d
|
mu szar-ka3-li2-szar3-ri2
puzur4-esz4-tar2 szagina e2-{d}en-lil2 du3-da bi2-gub-ba-a
|
Şarkalişarri’nin general Puzur-Eştar’ı Enlil tapınağı inşaası için görevlendirdiği
yıl ?
|
e
|
mu szar-ka3-li2-szar3-ri2
puzur4-esz4-tar2 szagina e2-{d}en-lil2 du3-da bi2-gub-ba-a mu ab-us2-a
|
Şarkalişarri’nin general Puzur-Eştar’ı Enlil tapınağı inşaası için görevlendirdiği
yıl ?ertesi yılı
|
fa
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2
usz-szi3 e2-{d}en-lil2 in nibru{ki} isz-ku-nu
|
Şarkalişarri’nin Nippur’daki Enlil tapınağı temelleri
|
fb
|
mu usz e2-{d}en-lil2-ka ab-gar
|
Enlil tapınağının temellerinin
atıldığı yıl
|
g
|
mu usz-szi3 e2-{d}en-lil2 nibru{ki}-a
ki ab-gar-ra mu ab-us2-a
|
Enlil tapınağının temellerinin
atıldığı yıl ın ertesi yılı
|
h
|
mu lugal szar-ka3-li2-szar3-ri2 ...
e2-{d}en-lil2-ke4 i3-du-...
|
Şarkalişarri’nin Enlil tapınağının
inşaası…
|
i
|
in 1 mu {d}szar-ka3-li2-szar3-ri2
su-zu-gal esz2-de2-a / kasz-de2-a ku3-sig17 {gisz}erin e2-{d}en-lil2
ib-tu-qu2
|
Şarkalişarri’nin
Enlil tapınağı için sedir kestiği ve
altın bir kap …şölen/ bayram…
|
j
|
in 1 mu {d}szar-ka3-li2-szar3-ri2
usz-szi3 e2-an-nu-ni-tim u3 e2-{d}a-ba4 in ka2-dingir{ki} isz-ku-nu u3 1
szar-la-ak lugal gu5-ti-im{ki} ik-mi-u3
|
Şarkalişarri’nin Babil’deki E-anna
(Anu’nun sevgilisi- İnanna-) ve tanrı Aba tapınaklarının temellerinin
atıldığı ve Gutium kralı Şarlak’ın esir alındığı yıl
|
ka
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2 <
kas.szudun=rec169 > mar-du2 isz11-a-ru
|
Şarkalişarri’nin Martu’ya –Amurru-
galip geldiği
(boyunduruğa vurduğu) yıl
|
kb
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2 kas
mar-du2-am in ba-sza-ar.kur isz11-a-ru
|
Şarkalişarri’nin Başar dağında galip
geldiği
|
kc
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2
mar-du2-am isz11-a-ru
|
Şarkalişarri’nin Martu / Amurru’ya
galip geldiği yıl
|
la
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2 <
kas.szudun=rec169 > elam{ki} / nim{ki} u3 za-ha-ra{ki} in pu-ti ud-uh2{ki}
/ akszak{ki} u3 sag-li isz-ku-nu isz11-a-ru
|
Şarkalişarri’nin Akşak / Uduk önünde Elam / Nim ve Zahara’ya karşı
savaşıp galip geldiği
(boyunduruğa vurarak) yıl
|
lb
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2 <
kas.szudun=rec169 > elam{ki} / nim{ki} u3 za-ha-ra{ki} isz11-a-ru
|
Şarkalişarri Elam / Nim ve Zahara ‘ ya
karşı muzaffer olduğu yıl (boyunduruğa vurarak)
|
m
|
mu < kas.szudun=rec169 >
gu-ti-um{ki} ba-gar-ra-a
|
Gutium’un (boyunduruğa vurulduğu)
mağlup edildiği yıl
|
n
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2 ... sag
...
|
Şarkalişarri’nin
|
o
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2
...-...-ni a-ka3-de3{ki}
|
Şarkalişarri’nin ..Agade..
|
pa
|
in 1 mu {d}en-lil2
szar-ka3-li2-szar3-ri2 su ... ...
|
Şarkalişarri’nin
|
pb
|
in 1 mu {d}en-lil2 szar-ka3-li2-szar3-ri2
su ... su
|
Şarkalişarri’nin Enlil için..
|
q
|
mu szar-ka3-li2-szar3-ri2 lugal
a-ka3-de3{ki}
|
Agade kralı Şarkalişarri
|
r
|
in 1 mu szar-ka3-li2-szar3-ri2 ...
|
Şarkalişarri’nin
|
Bilinmeyen kral. Kral İgigi, kral
Nanum, kral İmi, kral Elulu- bunların dördü de kraldı, ama yalnızca 3 yıl hüküm
sürdüler.
Dudu 21 yıl hüküm sürdü.
Dudu’nun oğlu Şudurul 15 yıl hüküm sürdü. Toplam 11 kral 197 yıl hüküm sürdü.
Agade yenildi ve krallığı Erek’e taşındı.
a
|
mu lugal a-ka3-de3 ba-dab5-a
|
…kralın Akad’ ele geçirdiği yıl
|
b
|
mu asz2-na-ak{ki} al-hul-a
|
Aşnak’ın tahrip edildiği yıl
|
c
|
mu dumu-munus lugal e2-{d}en-lil2-sze3
im-gin-na-a
|
Kralın kızının enlil tapınağına girdiği yıl
|
d
|
mu ... e2-szu-gur-ra an-si-ga
|
E-şugura tapınağı kurulduğu yıl
|
e
|
mu ... e2-gal-gana2-uz{ki} in-du3-a
|
..Egalganauz tapınağının inşa edildiği
yıl
|
f
|
mu ... zur-zur ... ... e2-gal lugal
in-du3-a
|
Kralın sarayı olan ..zur-zur2un.. inşa
edildiği yıl
|
g
|
in 1 mu {d}id2-eden-na al ba-du3-a
|
Bozkırın ilahi kanalının inşa
edildiği yıl
|
h
|
mu {d}id2-am-si-har al-dun-a
|
İlahi Amsihar kanalının kazıldığı yıl
|
i
|
mu {d}id2-akszak{ki} nibru{ki}
i3-dar-a
|
Nippur’da ilahi Akşak kanalının
bölündüğü yıl
|
ja
|
mu il2 sanga uru-sag-rig7 al-dab5-a
|
Yüksek Saray yöneticisi/ kahya
Urusagrig ele geçirildiği yıl
|
jb
|
mu il2 sanga uru-sag-rig7 i3-dib2-ba-a
|
Yüksek Saray yöneticisi/ kahya
Urusagrig’in yakalandığı yıl
|
k
|
mu ensi2 nibru{ki} uru-sag-rig7{ki}-da
i3-da-tusz-a
|
Nippur ensisi/şehir beyi, yöneticisi
Urusagrig’de ( oturduğu) ?
|
l
|
mu ... alan ... al-...-na-a
|
..heykel… yıl..
|
m
|
mu a-si-a-ab al-ak
|
Asiab’ın yapıldığı yıl..
|
n
|
mu ni3-za-na geme2-{d}en-lil2-la ...
|
Enlil’in kadın kölesi / hizmetçisi Nizana..
|
o
|
mu lugal im-gin-a
|
Kralın gittiği yıl
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder