Etimoloji M harfi ile... I

mabet < Ar. ma’bad ibadet etme yeri < # ‘bd kul olma < Akad. abdu köle, esir. Şimşek

mabet Ar. maˁbad معبد  #ˁbd ibadet etme yeri, tapınak < Ar .ˁabada عبادة kulluk etti, tapındı. NETS

mahkeme < Ar. mahkama yargı yeri < Ar. hukm yargı, karar, amir, kanun < hkm yargılama, karar verme, hükmetme, egemen olma, güçlü ve pek olma < Akad. hakāmu bilmek, anlamak, kavramak, bildirmek. Şimşek

mahkeme Ar. maḥkama ͭ محكمة  #ḥkm yargı eylemi veya yargı yeri < Ar. ḥakama حكم yargıladı. NETS

mai mavi, su rengi < Ar. mā’i su ile ilgili, su rengi < Akad. mu, mā’ū su. Şimşek

mayi Ar. māˀī ماءى  nsb. su gibi, suya ait < Ar. māˀ ماء  #mwh su +ī. NETS

makber < Ar. maqber mezarlık < Ar. qabr mezar < # qbr gömme Akad. qabru kabir, mezar. Şimşek

makberAr. maḳbar مقبر/مقبرة  #ḳbr gömme yeri, mezar < Ar. ḳabr قبر gömme. NETS

malak/g balag: (Sümerce)  davul. SNAX

balaĝ "Instrument", Komposition dafür. SUZE

balag:  tapınakta hiç yerinden kıpırdamayan yatan koca bir davul.. malag gibi yatma..

Anadoluda kullanılan bir kelime balag türkçe.. dümbelek.. Gönül Tekin ile söyleşi

malak manda yavrusu  TTü. balak hayvan yavrusu < Tü. bala yavru, küçük. NETS

balak manda yavrusu, tavşan yavrusu, ayı yavrusu. Ağızlarda palak < bala çocuk. EREN

malik < Ar. mālik mülk sahibi olan < # mlk < Akad. malāku yönetmek, hüküm sürmek, idare etmek, hükmetmek. İbr. melekh, Sür. malka, Ugar. mlk, Fen. mlk. Şimşek

malik Ar. mālik مالك  #mlk sahip olan. NETS

meleke Ar. malaka ͭ ملكة  #mlk  sahip olunanlar, haslet, karakter < Ar. milk ملك sahip olunan. NETS

mama : 1707, spelling variant of mamma. Meaning "sexually attractive woman" first recorded 1925 in black slang; mama's boy "soft, effeminate male" is from 1901.

mamma : 1570s, representing the native form of the reduplication of *ma- that is nearly universal among the I.E. languages (cf. Gk. mamme "mother, grandmother," L. mamma, Pers.mama, Rus., Lith. mama "mother," Ger. Muhme "mother's sister," Fr. mamen, Welsh. mam "mother"). Probably a natural sound in baby-talk, perhaps imitative of sound made while sucking. Its late appearance in English is curious, but Middle English had mome (mid-13c.) "an aunt; an old woman," also an affectionate term of address for an older woman. In educated usage, the stress is always on the last syllable. In terms of recorded usage of related words in English, mama is from 1707, mum is from 1823, mummy in this sense from 1839, mommy 1844, momma 1852, and mom 1867. ONED

mama çoc. ma-ma emme, emilen şey. NETS

 Bkz. abla, aga, ağa, ahi,  ana, anne, baba, ata, dede,  ebe,  emmi,  pap,  ümmü, ümmet, valide

mana / mine : yaklaşık 500 gr. Karşılığı ağırlık ölçüsü birimi olan, Grekçe mna, Latin dilinde mina, Sümerlilerden Akadlılara oradan da bütün diğer dillere geçmiştir. Sever.2010

mine    Far. m³n¥ 

a. (mi'ne) 1. Metal eşya üzerine vurulan renkli cam katmanı. 2. Saat kadranı. 3. Dişlerin taç kısmını kaplayan beyaz ve sert doku. 4. mec. İnce ve parlak nakış.  Türkçe Sözlük 

mine ~ Fa. mīnā مينا 1. cam, kristal, 2. metal üstüne işlenen renkli cam tabakası, emaye = Fa. mīnū gök, asuman, gök rengi.  NETS

ma-na (Akad. manûm "Mine"), ("Mine",

Gewichtseinheit: 60 gin2, ca 500±40g,

Akad. loanword "counter"; = manû). SUZE

mantar < Nişanyan Yun. manitari < EYun. amanites sözcüğünden geldiğini yazar. Fakat kelime semitik bir dilden gelmiş olmalıdır. Akad. mantaru lif, iplik, tel. bazı ağaçların hasır yapmak için kullanılan iç kabuğu. Şimşek

mantar Yun. manitári μανιτάρι < EYun. amānitēs αμανιτης. NETS

maral amar (Süm.) yavru, buzağı. Türk Dili MARA (MALA,BALA, PAYA) bala (yavru).

AMAR-AN mukades hayvan. Tam manası Gökten inen buzağı.   MARA: hayvanın yavru sayıldığı devre. Maraa (MARKA) kuzu (umum Türk).  PARU buzağı (Çuvaş) MARAN (MARAL, BARAN) maral, alageyik, mukaddes hayvan. Olcas Süleyman

AMAR (Süm.) dana, piliç, yavru, civciv, oğul. Akad. burum, marum. SNAX

amar wr. amar "calf; young, youngster, chick; son, descendant" Akad.  būru; māru. TPSD

amar "Jungtier" . Akad. būru.  Tierjunges, calf. SUZE

damarluk (damadluk Z.) : öz, her şeyin mayesi, cins, damuzluk. — Kern, Grundstoff jedes Dinges, Gattung. ÇAOS

maral: Fa marāl مرال dişi geyik ~ Moğ. maral  NETS

maral, meral dişi geyik. Anadolu ağızlarında maral olarak geçer. Az. maral, Tkm. maral ala geyik, sığın, Blk. maral sığın, Nog., KKlp., Krg., Sart., Türki maral, Şor. paral < Moğ. maral sığın. Türkçe ceylan da Moğolcadan alınmıştır. EREN

maraz~ Ar. maraḍ مرض #mrḍ hastalık< Ar. mariḍa مرض hasta oldu = Akad. marāṣu hasta olmak.  NETS

maraz    Ar. Maraø.  1. Hastalık. 2. mec. Dayanılması güç durum. 3. sf. mec. Huysuzluğu ve titizliği ile can sıkan: Aman ne maraz adamsın!   Türkçe Sözlük 

marāṣu  [GIG]  (vb. a/a ; stat. maruṣ)

to be sick ; to be troublesome ; to worry (v.i.) ; to displease s.o. (+eli) (Gtn) to be sickly (Š) to trouble , to make suffer , to hurt , to give a hard time

Cf. marṣu

See also : marāṣu, marādu (N), marāṭu (N)

Comparison with other Semitic languages :

Proto-Semitic : *marāṣ́

Arabic : mariḍa  مَرِضَ

Syriac : mraʿ  ܡܪܲܥ

Ugaritic : mrṣ.  AKDI

maraz dert, hastalık < Ar. marad < # mrd hasta olma < Akad. marāşu hastalanmak, muhtaç olmak, müşkül durumda olmak > Ugar. mrş hasta olmak, İbr. mrş kötü olmak. Şimşek

masaj < Fr. massage < Fr. masser masaj yapmak < Ar. mash ovma, yağla ovma, ovarak temizleme < # msh > Akad. mesu, Asur. masā’u yıkamak, su ile silmek. Şimşek

masaj Fr. massage < Fr. masser masaj yapmak ~? Ar. masḥ مسح  #msḥ. NETS

mesh Ar. masḥ مسح  #msḥ 1. elle sığama, yağla ovma, ovarak temizleme, 2. abdestte azaya el sürme. NETS

maslak < Ar. maslax mezbaha < # slx hayvan derisi yüzme < Akad. şalaqum deri vs. kesmek > Ar. maslakh > İtal. macellaio kasap. Şimşek

maslak sürekli su akan boru, su yolu üzerinde bulunan su haznesi, büyük yalak < Ar. maslak ‘weg, leitung’. Türkçe musluk biçiminin de Arapçadan alındığı anlaşılıyor. EREN

maslak Tü. musluk مسلخ . NETS

maşrapa içme kabı, su tası, maşrapa < Ar. maşraba su veya içki içilen yer, çeşme, meyhane < Ar. şarab mayalanmış üzüm içkisi, şarap < # şrb < Akad. sarapu yudumlamak, yudum yudum içmek. Şimşek

maşrapa Ar.  maşraba ͭ مشربة  #şrb su içilen yer, çeşme, meyhane < Ar. şaraba شرب içti. NETS

mat satrançta yenilgi < Ar. māta öldü, mavt ölüm, mavta ölü, ölmüş, ölüler < # mwt ölme < Akad. matu, Asur. muātu ölmek > İbr. mwt, İsp. matar öldürmek, matador boğa güreşçisi. Şimşek

mat Ar. māta مات  #mwt/myt öldü. NETS

mevtaAr. mawtāˀ موتاء  #mwt/myt ölüler < Ar mayyit ميّت ölü. NETS

matbaa basımevi < Ar. matba’at < Ar. taba’a #’tb damga bastı < Akad. tebu batmak, daldırmak, indirmek, kazıp açmak, batırmak, bastırmak, kesmek. Asur. tabā’um. Şimşek

matbu basılı < Ar. matbu damga basılmış < Ar. tab baskı, damga, basım, mühür. Şimşek

matbu Ar. maṭbūˁ مطبوع  #ṭb damga basılı < Ar. ṭabaˁa طبع damga bastı. NETS

matbaa Ar. *maṭbaˁa ͭ مطبعة  mafˁalaͭ  tab etme yeri < Ar. ṭabˁ طبع  #ṭbˁ damga basma. NETS

matem. mutum: ölü, mutanum: bir hastalık türü, veba

matem, yas ,keder, melul. — Trauer, Kummer. ÇAOS

matem    Ar. m¥tem.(ma:tem) Yas. Türkçe Sözlük 

matem yas ~ Ar. maˀtam مأتم [#atm] cenaze töreni, cenazede ağıt yakan kadınlar topluluğu.  NETS

mavna Süm. ma₂, magilu

(mavona, mauna, mağuna, maguna, maona) gemilere veya  kıyılara yük taşıyan büyük tekne < Ar. ma’ûna yük ve erzak kayığı < Akad. magillum, magilum kayak, tekne, gemi < Süm. MAGİLUM, ^GİŞMA₂Gİ₄LUM, ^GIŞMA.GID.DA, MA, ^GIŞMA gemi, kayak, tekne. Şimşek.2004

ma₂, ^geşma Süm: ₂: gemi, bot, sal, Akad. magulum. SNAX

ma₂ wr. ma₂; ^ĝešma₂ ship, boat, Akad .  eleppu .

magilum wr. ^ĝešma₂-gi₄-lum; ^ĝešma₂-gi-lum; ^ĝešma₂-gi-la₂ "a boat" Akad. magillu. TPSD

 ^ĝišma₂ "Schiff". Akad.  eleppu. SUZE

 Sümerce’de gemi, tekne, gemicilik ile ilgili yüzlerce terim vardır.

magulu a large boat or barge. Süm. ^gişMa.GU.LA. TASD

mavna, mavuna ‘gemilere ve yakın kıyılara yük taşıyan, güvertesiz büyük tekne’ < Ar. ma’una . Rumca’ya Türkçeden geçmiştir. Mısır arapçasında da Türkçeden kalma bir alıntı olarak kullanılır. Türkçeden Avrupa dillerine de geçmiştir.  Eren

mavna mauna geniş gövdeli nakliye teknesi = Ar.  maˁūna ͭ معونة (Mısır lehçesinde) bir tür kayık < ? ● İt.  maona, İsp.  magona, Fr.  mahon vb. Türkçeden alıntıdır. Sözcüğün nihai kökeni belirsizdir. Ar. māˁūn (destek, yardım) sözcüğünden türetilmesi spekülatiftir. NETS

mavna    Ar. m¥¤°ne.  (ma'vna) den. 1. Gemilere ve yakın kıyılara yük taşıyan, güvertesiz büyük tekne.  2. esk. Büyük, üç köşe yelkenli yük gemisi. Türkçe Sözlük 

magulû : a big raft .AKDI

magulu : a large boat or barge. Süm. Lw.; wr. GIŠ.MÁ.GU.LA. TASD

ma₂ gal-gal ḫu-mu-ra-ab-sa₂. ETCSL c.1.1.1-49E

^dinana unug^ki-še₃ ḫe₂-du za-e <ma₂ an-na eridug^ki-še₃ dib-ma-ab>. ETCSL c.1.3.1-87

lu₂ ma₂ dirig-ga lu₂ ma₂ gaba in-ru-gu₂.ETCSL c.6.1.25-35

meccan[en ~ Ar.  maccān مجّان #mcn bedava, karşılıksız ~ Aram. mggānā מגנא = Akad. magānnu.  NETS 

meccani    Ar. mecc¥n³ sf. (mecca:ni:) esk. Parasız, bedava. Karşılıksız.  Kimsesiz. Türkçe Sözlük 

magannu 1)  : a gift , a present ; 2)  : ina magannu / immagāni : gratuitously , in vain : 3)  : ana magannu : gratis , free of charge ;

Cf. magannūtu . AKDI

meccan, meccani parasız olarak, bedava < Ar. maccān #mcn bedava karşılıksız < Aram meggān < Akad. magannu, makannu hediye, armağan. Şimşek

meccanen Ar. maccānan مجّاناً  zrf. bedava olarak < Ar. maccān مجّان  #mcn bedava, karşılıksız ~ Aram. mggānā מגנא . NETS

mecelle dergi, fasikül < Ar. macalla rulo şeklinde kitap, dergi, fasikül < Aram. magallatā deriden yazı rulosu > Akad. magallatu parşömen (hayvan derisinden yapılan kitap vs. sayfası) tomarı, rulosu, Ar. cild deri, deriden yapılmış kitap cildi < # cld < Akad.  gildu, giladu hayvan postu, deri, Aram.  gld deri. Şimşek

mecelle Ar. macalla ͭ مجلّة  #cll rulo şeklinde kitap, her türlü kitap ~ Aram. mgalltā מגלתא a.a. < Aram. #gll גלל yuva. NETS

mefruşat < Ar. mafruşāt,  yaygılar ve döşek < # frş yaygı yayma, döşek serme < Aram. prāsā yaygı, örtü > Akad. parāsu yaymak, sermek. Şimşek

mefruşat Ar. mafrūş مفروش  #frş yayılmış ya da serilmiş, yaygı, kilim, döşek < Ar. faraşa فرش yaydı, örtü. NETS

mehir evlenirken erkeğin kadına vereceği para veya mal < Ar. mahir mahiru

kıymet, değer, fiyat > İbr. mehir, Ugar mhr, Fa. mahr. Şimşek

mehir / mihr Ar. mehr/mihr مهر  #mhr nikâhta kadına ödenen para ~ OFa. mihr ant, sözleşme, kontrat << EFa. miθrá. NETS